هر هفته خونگیری تقریبا ۵/۳ ساعت پس از وعده خوراکدهی صبح از سیاهرگ دمی و توسط لولههای ونوجکت حاوی تسریع کننده تشکیل لخته و ژل جدا کننده سرم صورت گرفت. فقط نمونه های مربوط به ۷ روز قبل از زایش و ۱ و ۲۱ روز پس از زایش آنالیز گردید. لولههای ونوجکت به مدت ۲۰ دقیق با سرعت ۱۸۵۰ دور در دقیقه سانتریفیوژ شدند و نمونههای سرم در دمای ۲۰- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. غلظت گلوکز، کلسترول، نیتروژن اورهای خون، لیپوپروتئینهای پرچگال، تریگلیسیرید، پروتئین تام، آلبومین، کراتینین، آلانین آمینوترانسفراز، آسپارتات آمینوترانسفراز، گاماگلوتامیل ترانسفراز و آلکالین فسفاتاز توسط دستگاه اتوآنالایزر[۲۴] و کیتهای تجاری شرکت پارس آزمون[۲۵] اندازه گیری شد. ﻇﺮﻓﻴــﺖ آﻧﺘــﻲ اﻛــﺴﻴﺪاﻧﻲ ﺗــﺎم، بتاهیدروکسی بوتیرات و اسیدهای چرب غیراستریفیه توسط کیتهای تجاری شرکت رندوکس[۲۶] اندازه گیری شد. لیپوپروتئینهای کم چگال از فرمول فریدوالد محاسبه گردید [۹۳]. غلظت مالوندیآلدهید به روش اسپکتروفتومتری تیوباربیتوریک اسید اندازه گیری شد [۱۷۲]. سطح انسولین سرم توسط کیت تجاری[۲۷] الایزا اندازهگیری شد. شاخص کمی حساسیت انسولین توسط فرمول هولتنیوس و هولتنیوس [۱۱۴] محاسبه شد.
۳-۲-۳- کاتتر گذاری و انجام تست تحمل گلوکز
روز ۲۶ پس از زایش تست تحمل گلوکز از گاوها انجام شد. یک روز قبل، موهای منطقه ورید گردنی تراشیده و پس از بیحسی موضعی، یک سرسوزن فلزی استریل با گیج ۱۲ وارد سیاهرگ گردنی شد و کاتتر مخصوص استریل به طول ۱۰۰ سانتیمتر[۲۸] وارد سرسوزن فلزی شد و سر سوزن از داخل رگ خارج شد. سپس کاتتر با چسب روی پوست ثابت شد. ساعت ۷ صبح روز بعد، خوراک از جلو گاوها برداشته و دو ساعت بعد، تست تحمل گلوکز انجام شد. نمونههای خون در زمانهای ۵-، ۰، ۲، ۵، ۱۰، ۱۵، ۳۰، ۴۵، ۶۰ و ۹۰ دقیقه پس از تزریق محلول دکستروز ۵۰ درصد (به مقدار ۱۵۰ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) گرفته شد و داخل لولههای ونوجکت تحت خلا ریخته شد و پلاسمای خون همانگونه که قبلا ذگر گردید جداسازی شد. محلول دکستروز قبل از تزریق تا دمای بدن گرم شد و پس از تزریق، ۵۰ میلی لیتر سرم فیزیولوژیک تزریق گردید تا داخل لوله از دکستروز شسته شود. جهت محاسبه فراسنجههای فارماکوکنتیکی مربوط به غلظت گلوکز و انسولین که شامل سطح پایه، نرخ پاکسازی نسبی، زمان رسیدن به نصف غلظت حداکثر پس از تزریق، زمان رسیدن به غلظت پایه پس از تزریق محلول دکستروز و سطح زیر منحنی گلوکز و انسولین مطابق با روش اپسومر و همکاران [۱۹۱] محاسبه شد.
۳-۲-۴- آنالیز آماری
گاوها بر اساس شکم زایش بلوکبندی و به صورت تصادفی به ۴ تیمار آزمایشی اختصاص داده شدند. هفته اول آزمایش به عنوان دوره عادتپذیری در نظر گرفته شد. طی دوره عادتپذیری، دادههای ثبت شده برای ماده خشک مصرفی، وزن بدن و نمره بدنی به عنوان عامل کمکی برای آنالیز دادههای مربوطه در طی دوره آزمایشی در نظر گرفته شدند. دادههای مصرف خوراک که روزانه و تولید شیر که یک روز در میان ثبت شده بود در آنالیز آماری استفاده شدند. تعادل انرژی در زمانهایی که وزن اندازه گیری شده بود محاسبه گردید. دادهها با بهره گرفتن از نرمافزار آماری SASورژن ۱/۸ توسط مدل مختلط بر مبنای اندازه گیریهای تکرار شده در زمان صورت گرفت. دادههای مربوط به متابولیتهای خونی که ۷ روز قبل از زمان تخمینی زایش بهدست آمده بود بهطور جداگانه آنالیز شد و داده های مربوط به روزهای ۱ و ۲۱ بعد از زایش به صورت اندازه گیریهای تکرار شده در زمان مورد بررسی قرار گرفت. مدل شامل اثرات ثابت (منبع دانه های روغنی، مکمل گیاه دارویی، زمان، شکم زایش و اثرات متقابل آنها)، اثر تصادفی گاو در تیمار و خطای آزمایشی بود. بجز اثر متقابل بین منبع دانه روغنی و گیاه دارویی که همیشه در مدل حضور داشت، دیگر اثرات متقابل زمانی که معنی دار نبودند از مدل حذف میشدند. دادههای مربوط به قبل و بعد از زایش بهطور جداگانه بررسی گردید. نتایج به صورت میانگین حداقل مربعات و خطای استاندارد میانگین گزارش شدند. میانگین دادهها با بهره گرفتن از آزمون توکی مقایسه شدند و اثرات عوامل اصلی در مدل در سطح احتمال کمتر یا مساوی ۰۵/۰ معنیدار تلقی شدند و تمایل به معنیداری در سطح احتمال ۱۰/۰ - ۰۵/۰ بحث شد.
جدول ۳-۱- اقلام خوراکی جیرههای آزمایشی قبل و بعد از زایش بر اساس ماده خشک | ||||||
قبل از زایش۱ | بعد از زایش۲ | |||||
منبع دانه های روغنی | کتان | سویا | کتان | سویا | ||
اقلام خوراکی (درصدی از ماده خشک) | ||||||
علوفه یونجه | ۶/۱۷ | ۳/۱۸ | ۲/۲۰ | ۸/۲۰ | ||
سیلاژ ذرت | ۵/۳۰ | ۴/۳۱ | ۶/۱۹ | ۲/۲۰ |