تدارک امکانات بیشتر خرید؛ بخصوص در مورد هنرهای محلی و صنایع دستی در بسیاری اماکن میسر است.
گسترش فعالیتهای توریستی؛ مثلا از طریق ایجاد جاذبه‌های بیشتر و برنامه‌های سیاحتی که سبب اقامت بیشتر توریست‌ها در منطقه میشود.
ایجاد تنوع در محصولات توریستی به جنبه‌ای حایز اهمیت گسترش و ارتقاء صنعت توریسم در بسیاری از مناطق توسعه یافته توریست مبدل شده است(سازمان جهانگردی، ۱۳۷۹: ۷۳).
۲-۵- گردشگری در جهان
۲-۵-۱- آغاز جهانگردی در دوران باستان
توریسم پدیده‌ای است کهن که از دیرزمان در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف به موضع فنی اقتصادی و اجتماعی خود رسیده است(رضوانی، ۱۳۸۵: ۲۷).
۲-۶- گردشگری در جهان
۲-۶-۱- آغاز جهانگردی در دوران باستان
انسان‌های ماقبل تاریخ با انگیزه گردآوری غذا و خوراک از جایی به جای دیگر کوچ کرده و یا به خاطر نجات از خطرات و بلایای طبیعی و دستیابی به آب و هوای مساعدتر از جایی به جای دیگر نقل مکان می‌نمودند.
به تدریج با افزایش مهارت و کسب فنون نیاز انسان به زندگی بدوی و خانه به دوشی کاهش یافت و در دوره‌های بعد، انسان با انگیزه تجارت و تهیه‌ی کالا، مسافرت کرد(پارسائیان و اعرابی، ۱۳۷۷: ۳۶).
گیجی و بی‌خبری اضطراب‌آوری که هستی انسان اولیه را تسخیر کرده بود، او را ناخودآگاه به تلاش‌های گوناگون وا می‌داشت و یک جلوه از این تلاش‌ها سفر بود(دیبایی، ۱۳۷۱: ۴).
از پنج هزار سال پیش سفرهای دریایی سازمان یافته از مبدأ مصر آغاز شد. با ابداع پول به دست سومریان(بابلیان) و آغاز معاملات تجاری در چهار هزار سال پیش از میلاد دوره جدیدی در تاریخ سفر آغاز شد.
سومریان نه تنها نخستین افراد باهوشی بودند که پول را ابداع کرده و در معاملات بازرگانی از آن استفاده می‌کردند؛ بلکه اولین قوم مخترع خط بودند. از این رو، باید آنها را پایه‌گذاران و پیشگامان سفرهای تجاری قلمداد کرد. در آن زمان مردم برای هزینه رفت و آمد و محل اقامت خود پول پرداخت می‌کردند یا مبادله پایاپای انجام می‌دادند.
در آغاز سال ۲۷۰۰ پیش از میلاد، فرعون آن زمان مصر فرمان داد با بهره گرفتن از سنگ‌های ساختمانی مرغوبی که در شکور وجود داشت، آرامگاهی برای او و خانواده‌اش برپا کنند و اهرام ثلاثه و مجسمه ابوالهول را بسازند.
این عجایب سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ پیش از میلاد، شگفتی و توجه فراوانی برانگیخت. هر مقبره یا بنای یادبود، مکانی مقدس بشمار می‌آمد. بنابراین بازدید این بناها همواره مذهبی نبود و گاهی برای ارضای حس کنجکاوی و یا تفریحی ساده نیز به این مکان‌ها می‌رفتند.
گردشگران قرن‌های چهارم و پنجم پیش از میلاد بیشتر بازرگانان، شرکت‌کنندگان در جشنواره‌ها، بیماران و مشتاقان علم و دانش بودند اما گروه کوچک دیگری نیز بودند که صرفاً برای سیاحت و گردش به مسافرت می‌پرداختند. بدون تردید «هرودوت»، پدر تاریخ یونان را می‌توان در صدر گروه گردشگران قرار داد.
احتمالاً سفرهای «هرودوت» تلفیقی از کار و سرگرمی و تفریح بوده است.
در دوره تمدن رم و یونان باستان عامل خطر در سیر سیاحت تا حدودی از بین می‌رفت.
اهالی روم به مصر مسافرت می‌کردند تا از مجسمه ابوالهول و اهرام ثلاثه دیدن کنند.
اسکندریه شهری بزرگ و پایتختی بود که اشراف روم را به سوی خود جذب می‌کرد.
از آنجایی که ملت‌های مختلف از جمله مصری‌ها، یونانیان، یهودیان، هندوان و سوری‌ها به آن مکان رو می‌آوردند، به صورت محل داد و ستد و تفریح اشراف در آمده بود(پارسائیان و اعرابی، ۱۳۷۷: ۳۷).
«هاردین» امپراطور روم در فاصله سال‌های ۱۱۷ تا ۱۳۸ میلادی به قصد سیاحت و نظارت لحظه طلوع آفتاب از ستیغ قله آتنا رنج سفرش را بر خود هموار کرد تا به خواسته‌هایش دست یابد(رضوانی، ۱۳۸۵: ۲۷).
بطور کلی در گذشته افراد معدودی از اوقات فراغت خود لذت می‌بردند و وقت آزاد مردم عادی معمولاً به امور مذهبی اختصاص می‌یافت. به همین دلیل در زبان انگلیسی کلمه «ایام تعطیل» از ترکیب ایام مقدس گرفته شده است. بیشتر مسافران هم زائران مکان‌های مذهبی بودند(کاظمی، ۱۳۸۵: ۸).
۲-۶-۲- گردشگری در دوران قرون وسطی
فروپاشی امپراطوری روم طی قرون چهارم و پنجم میلادی و در دوران سیاه پس از آن در قرون وسطی به افت و کاهش رونق سفر و گردشگری در اروپا انجامید. در این دوران سفر همواره با سختی و عاری از لذت و شادکامی بود.
در عوض سرزمین‌های شرقی و اسلامی در اوج دوران شکوفایی خود به سر می‌بردند.
در اروپای قرون وسطی، پیشرفت علمی گاه چیزی مشابه کفر و ارتداد تلقی می‌گردید و در مقابل سرزمین‌های اسلامی قرار داشت. علاوه بر این، علم در آن به گنجینه‌ای تشبیه می‌شد که کسب آن بر هر مرد و زنی واجب بود و در آموزه‌های پیامبر برای رسیدن به آن سفر به دوردست‌ترین نقاط ارزش و اعتبار تلقی می‌گردید. در همین دوران بود که سفر در سرزمین‌های اسلامی کم و بیش رونق پیدا کرد و بخصوص موضوع زیارت سرزمین‌های مقدس انگیزه‌ای مهم تلقی می‌شد. گردشگران پرآوازه و نام‌آشنایی همچون «ناصر خسرو»، «ابن بطوطه مراکشی»، «یاقوت حموی»، «ابوزید بلخی» و «ابن حوقل» که به انگیزه زیارت یا سیر آفاق و انفس و آموزش و پی‌جویی علوم و مباحثه با اندیشمندان دیگر رنج سفر را بر خود هموار می‌ساختند، به عنوان نمودهایی از رونق و علاقمند به سفر می‌توان برشمرد. ایران از مرکزیتی در جاده ابریشم برخوردار بود و چند شاخه از این مسیر از کشور ما می‌گذشت. تجارت ایرانیان از یک سو با شرق آسیا و از دیگر سو با ملل تازه‌مسلمان و سرزمین‌های اسلامی در غرب و نیز با شبه قاره هند از دلایل گسترش گردشگری در این دوران در ایران و سایر سرزمین‌های اسلامی به حساب می‌آمد.
۲-۶-۳- گردشگری در دوران رنسانس
از سده چهاردهم تا هفدهم بیشتر مسافرت‌ها با هدف کسب دانش و تجربه انجام می‌شد. در انگلستان ملکه الیزابت اول برای تربیت و پرورش نمایندگان خارجی با شکل خاصی از مسافرت موافقت کرد. همچنین دولت انگلیس جواز مسافرت صادر می‌کرد که تا دو سال اعتبار داشت و در آن محدوده مسافرت مقدار پولی که مسافرت می‌توانست به همراه داشته باشد و نیز تعداد اسب و خدمه مشخص می‌شد.کاروان‌های مسافرتی دوره الیزابت پس از چندی ساختار و سازمان منظمی پیدا کردند و آن را «گراند تور» نامیدند. معمولاً اشراف نَجا و افراد متعلق به طبقه بالای اجتماع از طریق گراندتور برای کسب دانش و تجربه‌های جدید به مسافرت می‌پرداختند. «گراند تور» یک کتاب راه‌های سفر داشت که در سال ۱۷۷۸ به همت «توماس» و «گنت» تهیه شده و به پرفروش‌ترین کتاب سال تبدیل شد(کاظمی، ۱۳۸۵: ۹).
در سده چهاردهم مسافرت به قصد، زیارت به صورت یک پدیده‌ی انبوه و سازمان‌یافته درآمد که شبکه‌ی بزرگی از سازمان‌های خیریه با مقامات و افراد متعلق به طبقات بالای جامعه آن را تشویق می‌کردند.
۲-۶-۴- گردشگری در دوران انقلاب صنعتی و بعد از آن
انقلاب صنعتی که از سال ۱۷۵۰ تا ۱۸۵۰ به طول انجامید، پایه‌ی گردشگری‌های دسته جمعی را به وجود آورد. در این دوره کارگران ساده کشاورز از مناطق روستایی رهسپار شهرها و کارخانه‌های تولیدی شدند و با شیوه‌ای از زندگی که نمونه‌های آن را در این زمان شاهدیم، آشنا شدند. انقلاب صنعتی همچنین موجب تغییر مشاغل شد، گسترش طبقه‌ی میانی اجتماع را در پی داشت و این طبقه توان آن را یافت تا بیشتر به تفریح و مسافرت بپردازد. تا سال‌های نیمه اول سده نوزدهم میلادی مردم عادی و با درآمد متوسط هنوز امکان کمی برای سفر داشتند. مسافرت‌های تفریحی معمولاً در روز آخر هفته انجام می‌شد و برای کسب درآمد و گذران زندگی و در تمام روزهای هفته کار می‌کردند. در پایان سده نوزدهم کارگران از تعطیلات سالانه برخوردار شدند. حادثه مهم دیگری که بر صنعت گردشگری اثر گذاشت، فناوری‌های مهم بانکی از جمله چک‌های مسافرتی بود که آمریکایی‌ها ابداع کردند. از اواخر قرن ۱۹ گردشگران آمریکایی از وسایلی چون راه‌آهن و جاده‌ها و راه‌های هموار برای مسافرت استفاده می‌کردند. اختراع هواپیما نقطه عطفی در تاریخ وسایل ارتباطی و آمد و رفت است. با طلوع قرن بیستم با دگرگونی‌های وسیعی که در اوضاع اجتماعی، اقتصادی و صنعتی روی داد گرایش به ایجاد تنوع در محیط زندگی یکنواخت و فرار از فضای پر هیاهو و خسته کننده شهرها و شناخت جهان و نیاز مبرم مردم سرزمین‌ها و کشورها به یکدیگر موجبات شکوفایی جهانگردی و سیر و سیاحت به کسب سیاق کنونی را فراهم آورد.
۲-۶-۵- گردشگری در ایران
ایران با توجه به تمدن کهن خود از کشورهای صاحب تجربه و سابقه در گردشگری محسوب میشود. این سابقه با توجه به دو عامل اصلی قابل تحلیل و بررسی است: نخست، موقعیت جغرافیایی، سیاسی و جذابیت‌های متنوع و فراوان طبیعی، تاریخی و فرهنگی کشور و دیگری ویژگی‌های اخلاقی و فرهنگی و علاقه‌ای که ایرانیان به سیر و سفر و میهمان‌نوازی دارند(کاظمی، ۱۳۸۵: ۱۸).
مهم‌ترین مسافرت دسته‌جمعی که به نوعی با تاریخ ایران پیوند خورده است را باید مهاجرت اقوام آریایی از روسیه به ایران دانست. مادها در اواخر هزاره دوم پیش از میلاد در ایران سکنی گزیدند. با به قدرت رسیدن کوروش کبیر و بنا نهادن امپراطوری هخامنشی(۳۳۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد) به منظور تسهیل ارتباط بخش‌های گوناگون امپراطوری به بهبود و توسعه‌ی راه‌ها اهتمام ورزیده شد. گزارش «هرودوت» در شرح لشکرکشی کوروش به لیدی نشان میدهد که برای نخستین بار در تاریخ به فرمان کوروش بر روی رودخانه‌ها پل زده شده، در این دوره احداث بناهای عام‌المنفعه‌ای برای خدمت‌رسانی به مسافران همچون کاروانسرا، سیل راهنمایی و آب‌انبارها متداول گردید. نخستین مراوده سیاسی تجاری مهم ایران و چین به سفر نماینده خاقان چین به ایران در عهد اشک نهم(۸۶ تا ۱۲۴ پیش از میلاد) باز میگردد. این مراوده را در واقع می‌توان بنای شکل‌گیری راه ابریشم دانست که از دروازه‌ی ابریشم در دیوار چین آغاز می‌گردید و ضمن تقسیم شدن به شاخه‌های فرعی سیر نهایی آن به «رامِنوس» در سواحل دریای مدیترانه ترکیه و پالمیرا در سوریه ختم می‌شد. سیر اصلی این راه در ایران قدیم از شهرهایی همچون سمرقند، نیشابور، دامغان، سمنان، ری، قزوین، سراب، تبریز، مرند و خوی می‌گذشته است، باید گفت جاده‌ی ابریشم بیش از بیست قرن پیش شرق و غرب جهان دارای سکونت را به هم پیوند زده بود.
۲-۶-۶- روند توسعه گردشگری در ایران قبل و بعد از انقلاب
به منظور فعالیتهای جهانگردی در سال ۱۳۱۴ در وزارت کشور اداره‌ای به نام اداره‌ی امور جهانگردی تأسیس گردید. اداره‌ی امور جهانگردی در سال ۱۳۲۰ جای خود را به شورای عالی جهانگردی داد. سرانجام در سال ۱۳۴۲ تصویب‌نامه‌ی سازمان جلب سیاحان به امضای هیأت وزیران وقت رسید و از همان تاریخ رسماً شروع به کار کرد(منشی‌زاده، ۱۳۷۶: ۱۴۹). در سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ شمسی با رونق گرفتن اقتصاد ناشی از درآمد نفت و انجام پروژه‌های زیربنایی و توسعه‌ی شبکه‌های ارتباط هوایی، زمینی، دریایی و راه‌آهن و نیز به وجود آمدن مراکز گردشگاهی، هتل‌ها و اردوگاه‌های جهانگردی ایران می‌رفت تا در رده‌ی کشور توریسم جهان قرار گیرد(استانداری گیلان، ۱۳۸۴: ۱۴). در سال ۱۳۵۳ سازمان جلب سیاحان با وزارت اطلاعات وقت ادغام شد و این وزارت اطلاعات و جلب سیاحان شروع به کار نمود. اداره‌ی امور ایرانگردی و جهانگردی توسط چهار شرکت سهامی به اسامی: شرکت سهامی تأسیسات جهانگردی ایران، شرکت سهامی گشت‌های ایران، شرکت سهامی مرکز خانه‌های ایران و شرکت سهامی سازمان مراکز جهانگردی برای ورزش‌های زمستانی تحت نظارت وزارت اطلاعات و جهانگردی اداره می‌شد. متأسفانه این چهار شرکت با وظایفی مشابه و با ارکانی متفاوت و حوزه فعالیتی متداخل اداره می‌گردید. در سال ۱۳۵۸ به منظور جلوگیری از تداخل وظیفه و هماهنگ نمودن تمام فعالیت‌ها و مسائل مربوط به امر جهانگردی در جهت اعمال سیاست صرفه‌جویی طبق مصوبه مورخه ۱۳۵۸ شورای انقلاب چهار شرکت مذکور در یک دیگر ادغام گردید و تحت عنوان سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی با بافت و خط‌مشی‌های جدید شروع به فعالیت نمود. از سال ۱۳۶۱ دو نهاد مختلف در زمینه‌های گسترش توریسم در ایران فعال شدند. یکی از این مراکز معاونت سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که ادامه‌دهنده‌ی وظایف و فعالیتهای سازمان جلب سیاحان بود شرح وظایف این سازمان پس از انقلاب اسلامی تغییر یافت و با عنوان معاونت سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی از فعالیت گسترده برخوردار شد.
سازمان دیگری که در این راستا به فعالیت ادامه می‌داد مجتمع بین المللی و جهانگردی آزادی «آیتو» است که تحت پوشش سازمان سیاحتی و مراکز تفریحی بنیاد مستضعفان به فعالیت ادامه می‌داد(منشی زاده، ۱۳۷۶، صص ۱۴۹-۱۵۰).
پس از پیروزی انقلاب اسلامی؛ یعنی از سال ۱۳۵۷ صنعت توریسم در کشور با رکود شدیدی مواجه شد و به دلایل دگرگونی‌های عمیقی که در ساختار فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و عقیدتی به وجود آمد، برای مدت حداقل یک دهه این صنعت به غفلت و فراموشی سپرده شد و ضربات سنگینی بر پیکره‌ی و ارکان گردشگری کشور وارد آمد که برخی از این عوامل رکود در اینجا عنوان شده است:
عدم توجه به جاذبه‌های کارساز جهانگردی و وجود بدبینی غیرواقع‌بینانه،
اعمال سیاست‌های پیشگیرانه از طریق محدودیت‌ها و موانع،
عدم سرمایه‌گذاری و تخصیص بودجه‌های لازم و عدم حمایت از سرمایه‌گذاری ملی و خارجی(امنیت سرمایه‌گذاری)،
به اشتغال در آمدن فضاهای گردشگری و اردوگاه‌های جهانگردی توسط ارگان‌ها و نیروی انتظامی.
۲-۷- روند شکل‌گیری گردشگری در گیلان
اولین زمینه جهانگردی در گیلان به دوران رونق صنعت ابریشم و قرار گرفتن گیلان در مسیر جاده ابریشم برمی‌گردد که بیشترین رفت و آمد تجاری و دادوستد با اروپا از طریق رشت و انزلی صورت می‌گرفت. در دوره‌ی قاجار، ناصرالدین شاه در سال ۱۲۴۸(ه .ش) پس از ۱۲ روز اقامت در رشت و بندر انزلی، از طریق این بندر به اروپا رهسپار شد. طی این دوره نیز مراودات گیلان و اروپا سبب پذیرش مسافران بسیار می‌شد. اما جهانگردی به مفهوم امروزی و جدید آن از سال ۱۳۰۷(ه .ش) و از اوایل سلسله پهلوی در ایران آغاز گردید. از سال ۱۳۴۸(ه .ش) با استقرار سازمان جلب سیاحان در استان‌ها از جمله گیلان این توسعه شدت بیشتری یافت. اوج رونق این صنعت در گیلان در حد فاصل سال‌های ۱۳۵۱ الی ۱۳۵۶ بود. نمونه‌ی این رونق، احداث ۴۵ هتل، ۳ اردوگاه بزرگ بندر انزلی کپورچال و مجتمع جهانگردی چاف در چمخاله‌ی لنگرود دهکده‌ی ساحلی و خزر ویلای بندر انزلی بود. پس از انقلاب اسلامی در ایران روند توسعه گردشگری در گیلان نیز متوقف گردید. این رکود تا سال ۱۳۶۸ ادامه داشت. از شروع برنامه‌ی اول توسعه(۱۳۶۸) تاکنون می‌توان گفت که در یک حرکت بطنی و کند، روند بازسازی جهانگردی در گیلان مجدداً آغاز شد، که در برنامه‌های دوم و سوم توسعه این روند سرعت بیشتری پیدا کرده است. به طوری که سال‌های اخیر به عنوان یکی از اهداف اصلی نظام و دولت در توسعه‌ی ساختار اقتصادی و اجتماعی مبدل گردید(استانداری گیلان، ۱۳۸۳).
۲-۸- رابطه‌ی جغرافیا و فعالیتهای گردشگری
ارتباط علمی و کارکردی میان جغرافیا و فعالیتهای توریستی از آنجا ناشی میشود که جهانگردی فعالیتی است که در بستر مکان شکل گرفته و تداوم مییابد و مکان یکی از ارکان دانش جغرافیا میباشد. جغرافیا؛ علم مکان است. جهانگردی در راستای اجرای سفری کوتاه بر دو عامل انسان و مکان تکیه دارد و بدون انسان و محیط چنین واژه‌ای اساساً نمیتواند عینیت یابد از سوی دیگر جغرافیا بر دو عامل انسان و محیط و روابط فی‌مابین نام گرفته است از بررسی چنین مجموعه‌هایی پیوند میان جغرافیا و گردشگری کاملاً روشن و آشکار میگردد(منشی‌زاده، ۱۳۷۶، صص ۲۵-۲۶).
۲-۹- اشکال عمده توریسم
با توجه به طول مدت مسافرت، نوع تأسیسات، فصل و چگونگی سازمان‌دهی مسافرت و انگیزه‌های گوناگون که موجب پیدایش یک جریان توریستی می‌شوند، می‌توان اشکال مختلفی از جهانگردی را از یکدیگر تشخیص داد.
۲-۱۰- انواع توریسم
نام نویسنده
سال
تعاریف مدیریت جانشین پروری
ولف
۱۹۹۶
برنامه ای است که سازمان به طور نظاممند، تداوم رهبری را برای منصبهای کلیدی تأمین می کند
کاران و همکاران
۲۰۰۱
مدیریت جانشین پروری، مزیت رقابتی برای سازمان به وسیله پر کردن مسیر ارتقا شغلی، سازمانی از طریق افراد با استعداد برای اطمینان از وجود این افراد، هم برای زمان حال و هم آینده، برای هر سطح رهبری در سازمان ایجاد می کند.
بایهام و همکاران
۲۰۰۲
فرایندی که به سازمان اطمینان میدهد که افراد با تجربه و توانا برای پرکردن منصب های مدیریتی و ارشد موجود است
روزول
۲۰۰۳
مدیریت جانشین پروری، فرایندی برای آماده سازی افراد برای مواجهه با نیازسازمان به استعداد ها در یک دوره زمانی بلند مدت است .
دولت آلبرتا
۲۰۰۴
مدیریت جانشین پروری ،یک نگرش نظاممند برای اطمینان از داشتن ذخیره همیشگی از بهترین استعدادها از طریق کمک به توسعه این افراد است.
روزول
۲۰۱۰
فرایند آماده نمودن افراد برای پذیرش مسئولیت بالاتر
(هادیزاده مقدم و سلطانی،۱۳۹۰،۴۳)
شایستگیها و تواناییهای کلیدی، انتخاب کاندیداها، توسعه بر مبنای شایستگی، ارتباطات باز، و بازنگری مداوم(هانت و همکاران[۱۴]،۲۰۰۴). دراین میان، پرکاربردترین مدلها در مدیریت و برنامه ریزی جانشین پروری عبارتند از مدل ستارهای هفت نقطهای [۱۵] روزول[۱۶] (۲۰۱۰،۲۰۰۳) و مدل مـسیر ارتقـای رهبری[۱۷] کاران[۱۸] (۲۰۰۰) و مدل تیم تسریع[۱۹] بایهام(۲۰۰۲) کیم[۲۰] (۲۰۰۶) مدل عملکـرد مدیریت جانشین پروری (مقایسه سه مدل اصلی)[۲۱] را با ترکیبی از سه مدل بالا ارائـه داده است. مدل کیم سه مدل اصلی را با یکدیگر مقایسه کرده و در نهایت۴ مرحلـه کلـی را از طریق مصاحبه با ۷ شرکت چندملیتی آسیایی در امریکا ارائـه داده کـه مراحـل هـر ۳ مدل را دربر میگیرد. این مقایسه و مشابهتها در جدول زیر آمده است (هادیزاده مقدم و سلطانی، ۱۳۹۰، ۴۲).
جدول (۲ ـ ۲): مراحل کاربردی مدیریت جانشین پروری
مراحل کاربردی مدیریت جانشین پروری
مدل ستاره هفت نقطه ای
خزانه تسریع
تعلق - در سطح زندگی نامه: تنهایی، انزوا، عزت نفس پایین، اختلال در زندگی خانوادگی
اعتماد در سطح مختلف نمودها زیر را می رساند:
اعتماد - ساختاری: عدم اعتماد به سازمانها و صاحبان قدرت و…
اعتماد - زیست جهان: فقدان همکاری و مشارکت، نگرشهای منفی و بدنام سازی
اعتماد - فردی: ترس از دیگران، عدم اعتماد به صاحبان قدرت
دسترسی به منابع نیز فهرستی از مفاهیم زیر را به دنبال دارد:
دسترسی به منابع - ساختاری: مشکلات معیشتی، ساختارهای فرصت نامشروع، افزایش دوگانگی و فاصله بین افراد دارا و ندار
دسترسی به منابع ساختاری – زیستجهان: کیفیت پایین تسهیلات عمومی(برای مثال بهداشت و درمان، آموزش، مسکن) و سایر زیرساختها
دسترسی به منابع - فردی: طرد اجتماعی اولیه(برای مثال بیکاری) و مشکلات ثانویه، محدودیت فرصتهای زندگی(فلیپس ،۲۰۰۳: ۱۶).
جمعبندی دیدگاه وسلز و میدما و شناسایی منابع مطرودساز اجتماعی: سه فاکتور علی موجب طرد اجتماعی میگردد که عبارت است از. تعلق داشتن، اعتماد و دسترسی به منابع. فقدان یکی از این سه فاکتور، طرد اجتماعی را در پی خواهد داشت. سه عامل علی مذکور(تعلق، اعتماد و دسترسی به منابع) در قالب سطوح سه گانه(خرد، میانه و کلان) بیان شده اند: ۱- ساختاری، ۲- زیست جهان، ۳- فردی.
جدول شماره(۲-۳۱): جمعبندی دیدگاه وسلز و میدما و شناسایی منابع مطرودساز اجتماعی
| منابع مطرودساز اجتماعی | |||
| تعلق | ۱-چندپارگیاجتماعی،آنومی،تعارض(ساختاری)۲-بیسامانیاجتماعی،جداسازی(زیستجهان)۳-تنهایی، انزوا، عزت نفس پایین، اختلال در زندگی خانوادگی(فردی) | ||
| اعتماد | ۱- عدم اعتماد به سازمان ها وصاحبان قدرت(ساختاری)۲- فقدان همکاری ومشارکت ،نگرش های منفی وبدنام ساز(زیستجهان)۳- ترس از دیگران ، عدم اعتماد به صاحبان قدرت(فردی) | طرد اجتماعی | |
| دسترسی به منابع | ۱- مشکلات معیشتی، ساختارها فرصت نامشروع، دوگانگی وفاصله بین افراد دارا و ندار(ساختاری)۲- نبود بهداشت ودرمان،آموزش،مسکن(زیستجهان)۳- طرد اجتماعی اولیه(برای مثال بی کاری) و مشکلات ثانویه ،محدودیت فرصت های زندگی(فردی) |
۲-۱-۱-۲-۵-۱۶. بورچاردت و همکاران[۱۴۳] (۲۰۰۳)
به عقید بورچارت و همکارانش، فرد زمانی طرد می شود که در فعالیتهای کلیدی جامعهای که در آن زندگی کرده شرکت نکند. بورچارت و همکارانش فعالیتهای کلیدی را این گونه بیان می کنند: مصرف: استعداد مصرف کالا و خدمات، تولید: شرکت در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی ارزشمند، مشارکت سیاسی: مشارکت در تصمیم گیریهای محل یا کشوری که فرد در آن زندگی می کند. بنا به نظر بورچارت و همکارانش، مشارکت در هر یک از مشارکتهای کلیدی که لازم هستند، شمول اجتماعی و عدم مشارکت کافی در هر یک از این عناصر را به عنوان طرد اجتماعی در نظر می گیرد(بروچاردت و همکارانش ،۲۰۰۲: ۳). در نهایت به عقیده وی فردی به لحاظ اجتماعی طرد می شود که الف) در یک جامعه از لحاظ جغرافیایی ساکن است اما ب) به دلیل خارج از کنترل خود، نمیتواند در فعالیتهای عادی شهروندان در آن جامعه شرکت کند ج) در صورتی که تمایل به آن دارد(همان منبع: ۳۰ - ۳۳). همچنین بروچاردت و همکارانش نشان می دهند که شاخص های ضعف از جمله عضو یک اقلیت قومی بودن، شکست در مشارکت های اجتماعی و زندگی در یک منطقه محروم علل یا عوامل خطرزای هستند، اما فقر به عنوان یک عنصر کلیدی به جای یک عامل خطری که عنصر کلیدی طرد به شمار می آید (همان منبع).
جمعبندی دیدگاه بورچاردت و شناسایی عوامل تأثیرگذار بر طرد اجتماعی: فرد زمانی طرد می شود که در فعالیتهای کلیدی جامعهای که در آن زندگی کرده شرکت نکند. فعالیتهای کلیدی عبارتاند از: مصرف(استعداد مصرف کالا و خدمات)، تولید(شرکت در فعالیتهای اقتصادی واجتماعی ارزشمند)، مشارکت سیاسی(مشارکت در تصمیم گیریهای محل یا کشوری که فرد در آن زندگی می کند).
جدول شماره(۲-۳۲): جمعبندی دیدگاه بورچاردت و شناسایی عوامل تأثیرگذار بر طرد اجتماعی
| منابع مطرودساز اجتماعی |
۴-۲-۱- محاسبه تابع هزینه نگهداری و تعمیرات اصلاحی
بنابراین هزینه اعمال نگهداری و تعمیرات اصلاحی به صورت زیر در نظر گرفته می شود:
={. +} 1-4 ۴-۲-۲- محاسبه تابع هزینه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
همچنین هزینه اعمال نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه به صورت زیر خواهد بود:
={. +} 2-4
۴-۲-۳- هزینه نگهداری و تعمیرات در یک دوره برنامه ریزی شده
هزینه نگهداری و تعمیرات در یک دوره برنامه ریزی شده، مجموع هرینه های نگهداری و تعمیرات اصلاحی و پیشگیرانه خواهد بود:
=() ۳-۴
فاصله زمانی بهینه برای اعمال نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه () توسط حداقل سازی به دست می آید.
۴-۳- مدل کنترل کیفیت
در این مدل فقط جنبه کنترل کیفیت در سیستم موجود در نظر گرفته و بحث نگهداری و تعمیرات نادیده گرفته می شود. بنابراین مدل دوره زمانی متفاوتی دارد. یعنی E[] نسبت به مدل یکپارچه شده، دچار تغییرات می شود. دلیل این تغییرات هم واضح میباشد. چون در این مدل دیگر بحث استهلاک و فرسایش ماشین و خرابی هایی که مربوط به ماشین میباشند و نیاز به تعمیرات پیدا می کنند، مطرح نیست و نرخ خرابی فقط به دلایل خارجی و محیطی، بستگی دارد. در واقع اگر بحث نیاز ماشین به نگهداری و تعمیرات در نظر گرفته نشود، تنها چیزی که بر روی کیفیت محصولات تولید شده اثر می گذارد، عوامل خارجی و محیطی میباشد.
۴-۳-۱- به دست آوردن طول دوره در مدل کنترل کیفیت )
طول دوره ای که در مدل کنترل کیفیت به دست می آید، تقریبا شبیه طول دوره در مدل یکپارچه میباشد. با این تفاوت که در اینجا نرخ خرابی فقط مختص عوامل خارجی و محیطی میباشد که با نشان داده شده است.
پس طول دوره در مدل کنترل کیفیت به صورت زیر میباشد[۹۱]:
=+{(h(} - ++ 4-4
۴-۳-۲- محاسبه تابع هزینه کنترل کیفیت
تابع هزینه کنترل کیفیت به صورت تنها و بدون در نظر گرفتن نگهداری و تعمیرات به صورت زیر خواهد بود:
=+(. PR .) .+ (PR). (h . ) – ++() ۵-۴
بنابراین هزینه کل کنترل کیفیت در واحد زمان برابر خواهد بود با[۹۲]:
= ۶-۴
۴-۴- اجرای مدل بر روی داده های عددی
در این قسمت یک مثال عددی بر روی مدل پیاده سازی کرده تا متغیرهای تصمیم بهینه بدست آورده شود.
ابتدا یک دستگاه تک مؤلفه به عنوان یک قسمت از سیستم تک ماشین، در نظر گرفته می شود. فرض شود ماشین در سه شیفت هفت ساعته در ۶ روز هفته کار می کند. زمان اعمال فعالیت نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه را ۷ واحد زمان و زمان اعمال فعالیت نگهداری و تعمیرات اصلاحی ۱۲ واحد زمان در نظر گرفته می شود. فرض شود فرایند در حالت تحت کنترل باشد.
جدول )۴-۱( مقدار پارامترهای مسئله داده شده
| داده | ||||||||
| مقدار | ۵/۱ | ۶/۰ | ۱ | ۱ | ۲ | ۱۰۰ | ۵۰ | |
| داده |
۲-۲-۱-۸) ضعف سیستم اطلاعات مدیریت
ضعف عمده سیستم اطلاعات مدیریت عبارت است از :
-
- نمیتواند نیازهای خاص هرفرد را برطرف کند.
-
- نمی تواند مساله رابرآورد سازد.
-
- اغلب اوقات سیستم اطلاعات مدیریت اطلاعات دقیق موردنیاز رافراهم نمی کند (باقری و احمدوند،۱۳۹۲).
۲-۲-۱-۹) ابعاد سیستم اطلاعات مدیریت
-
- برنامه ریزی
ملیسا والتر[۲۳](۲۰۰۷) معتقد است “برنامه ریزی استراتژیک سیستم اطلاعات برای هر سازمان، سندی است که معماری اطلاعات سازمان را در پرتو ملاحظات استراتژیک مانند مأموریت، اهداف و اولویت های سازمان را تعیین کرده و برنامه اجرایی لازم برای دستیابی به سیستم ها و پایگاه اطلاعاتی را در سطح سازمان تعیین میکند". به عبارت دیگر برنامه ریزی سیستم اطلاعات منشور و برنامه کلان سازمان در زمینه سیستم های اطلاعاتی و به طور کلی فناوری اطلاعات است.
-
- گزارش دهی و عملکرد مالی
سیستم اطلاعاتی حسابداری به عنوان بخشی از سیستم اطلاعاتی مدیریت بیشترین اطلاعات را به مدیریت جهت اجرای وظایف ارائه میدهد. به کارگیری اطلاعات صحیح، دقیق و به هنگام در تصمیم گیری ها، برنامه ریزیها و دیگر مسایل مدیریت میتواند در نوع عملکرد سازمان و در نهایت کارایی آن بسیار مؤثر باشد. آگاهی از میزان تطابق توانمندی سیستم اطلاعاتی حسابداری با نیازهای اطلاعاتی شرکت باعث شناسایی نقاط قوت و ضعف سیستم خواهد شد(قائمی و همکاران،۱۳۹۱).
-
- کنترلهزینه
پیشرفت سریع و شگرف تکنولوژی همراه با افزایش روز افزون رقابت در بازارهای جهانی، مدیران واحدهای اقتصادی از جمله بانکها را ناگزیر به ارائه خدماتی مطلوب به مشتریان و در عین حال با کمترین بهای تمام شده نموده است. این انتظارات، الزامات بیشتری را از لحاظ تأمین اطلاعات موردنیاز مدیران، برای سیستم ایجاب می کند. فراهم نمودن این اطلاعات مستلزم داشتن سیستمی کارآمد با نگاه به شرایط رقابتی و اوضاع اقتصادی، ممکن است. بسیاری از واحدهای انتفاعی، سیستم های سنتی هزینه یابی خود را با “سیستم های مدیریت هزینه” جایگزین می کنند. در سیستم مدیریت هزینه، هزینه هر یک از فعالیت ها، اندازه گیری شده و هزینه های بدون ارزش افزوده، مشخص و زمینه تقلیل و حذف آنها فراهم می گردد. تأکید بر سیستم مدیریت هزینه موجب می شود تا محصولات و خدماتی با کیفیت برتر و کمترین بهای تمام شده ممکن تولید و ارائه گردد، در این صورت توان رقابت واحدهای انتفاعی افزایش خواهد یافت.
-
- کنترل یکپارچه
سیستم اطلاعاتی یکپارچه شامل اجزای دستی و رایانه ای یکپارچه است که برای جمع آوری، پردازش و کنترل و ذخیره اطلاعات و حصول اطمینان از صحت جریان اطلاعات در سازمان، سهولت در کارکردهای عملیاتی و به منظور پشتیبانی اطلاعات مدیریت در تصمیم گیری ها طرح و استقرار مییابد(قائمی و همکاران،۱۳۹۱).
۲-۲-۱-۱۰) نقش سیستم اطلاعات مدیریت
سیستم اطلاعات مدیریت از طریق سیستم های مختلفی چون سیستم های جستجو، سیستم های تحلیلی، سیستم های مدل سازی و سیستم های پشتیبانی کننده نیازهای اطلاعاتی را برآورده میسازد و در برنامه ریزی راهبردی به کنترل مدیریت، کنترل عملیات و پردازش عملیات کمک میکند.
سیستم اطلاعات مدیریت به کارکنان اداری در پردازش اطلاعات کمک میکند و به پرسش های آنها درباره داده های مربوط به کارها، وضعیت اطلاعات کمک میکند و به پرسش های آنها درباره داده های مربوط به کارها، وضعیت اطلاعات خاص ثبت شده و ارجاع به اسناد متعدد پاسخ میدهد. همچنین به کارکنان رده پایین مدیریت با ارائه داده های عملیاتی در برنامه ریزی، زمانبندی و کنترل داده ها یاری میدهد و در زمان تصمیم گیری در سطح عملیاتی و در اصلاح وضعیت خارج از کنترل به آنها کمک میکند.
سیستم اطلاعات مدیریت به مدیریت میانی در برنامه ریزی کوتاه مدت، تعیین هدف و کنترل کارها کمک میکند و از ابزارهای مدیریتی برنامه ریزی و کنترل سیستم اطلاعات مدیریت پشتیبانی مینماید.
سیستم اطلاعات مدیریت مدیران را در برنامه ریزی راهبردی، تعیین اهداف، ایجاد برنامه های کاری و موارد بسیار دیگر یاری میدهد.
سیستم اطلاعات مدیریت نقش تولید اطلاعات، برقراری ارتباط و شناسایی مشکلات را برعهده دارد و با اتخاذ تصمیم ها یا کمک به تصمیم گیری در حل مشکلات یاری میرساند. از این رو سیستم اطلاعات مدیریت در مدیریت، اداره و عملیات سازمان نقش اساسی دارد(مولوی و خنیفر،۱۳۹۳).
۲-۲-۱-۱۱) اثر سیستم اطلاعات مدیریت
با توجه به نقش مهم سیستم اطلاعات مدیریت در سازمان، این سیستم بر کارکردها، عملکرد و بهره وری یک سازمان نیز تأثیر میگذارد. تأثیر سیستم اطلاعات مدیریت بر وظایف به مدیریت سازمان بر میگردد.
سیستم اطلاعات مدیریت در پیش بینی و برنامه ریزی درازمدت مدیران را یاری میدهد. تحت تأثیر این سیستم توجه مدیران به مسئله ای جلب میشود که ماهیت استثنایی دارد و مدیر را وا میدارد تا در آن مورد اقدام کند و تصمیم صحیح بگیرد.
سیستم اطلاعات مدیریت برای طراحی اثر بخش سیستم به عملیات کاری نظام مند نیاز دارد. این امر باعث میشود تا کارایی عملیاتی بالا رود که آن نیز به نوبه خود طراحی سیستم را دشوار میکند.
استفاده از سیستم اطلاعات مدیریت به طور غیر مستقیم کل سازمان را در مسیری قرار میدهد که به آرمان ها و هدف های کلان دست یابد. از آنجا که سیستم اطلاعات مدیریت با سیستم های اصلی چون پردازش عملیات و پایگاه داده ها کار میکند، کار پرزحمت اداری به سیستم کامپیوتری منتقل میشود و ذهن انسان را برای انجام کارهای بهتر آزاد میگذارد. این سیستم همچنین به نحو قابل ملاحظه ای توان تصمیم گیری را بهبود میبخشد(مولوی و خنیفر،۱۳۹۳).
۲-۲-۱-۱۲) اثرپذیری سیستم اطلاعات مدیریت
سیستم اطلاعات مدیریت از طریق تحلیل داده ها بر بسیاری از علوم دیگر نیز تکیه دارد، این علوم عبارتند از:
-
- مدیریت
-
- حسابداری مدیریت
-
- پژوهش عملیاتی
-
- رفتارسازمانی
-
- مهندسی
-
- کامپیوتر
-
- روان شناسی
-
- رفتار انسانی
-
- آمار و احتمالات
- ریاضیات کاربردی
