نخستین شخص ازشاهزادگان صفوی که به قلعه قهقهه ‌فرستاده شد اسماعیل میرزا پسر بزرگ شاه طهماسب بود و جرمش این بود که بر خلاف پدر در شهر هرات که مقر حکمرانی او بود آغاز ظلم و ستم نموده دست به اعمال ناشایستی زد و شاه طهماسب نیز اورا از حکومت هرات خلع و به حکومت خراسان فرستاد و چون رفتار او در خراسان نیز مورد پسند واقع نشد، وی را دستگیر و به همراه سوندوک قورچی باشی به قلعه قهقهه فرستاده و نوزده سال و شش ماه و بیست روز در آن قلعه زندانی شد. دومین زندانی از شاهزادگان سام میرزا برادر شاه طهماسب بود که به مناسبت شکست قندهار مورد بی ‌مهری پادشاه قرارگرفت نخست به‌ حکومت اردبیل و سپس روانه قلعه قهقهه گردید و چون در آنجا با اسماعیل میرزا در تماس بود و از وی تقاضا کرده بود پس از رسیدن به سلطنت مراعات حال او را بکند و شاه طهماسب که این گفت و گو را به توطئه‌ای تغییر کرده بود فرمان داد سام میرزا و فرزندانش را در قلعه کشتند و بعدا انتشار دادند که سقف اطاق سام میرزا بر اثر زلزله فرو ریخته است.
القاس میرزا برادر دیگر شاه طهماسب نیز مدتی در قلعه قهقهه زندانی بود. وی به علت پاره‌ ای نارضائیها بر ضد برادر قیام کرد و به سلطان عثمانی پناهنده شد و سلطان را به جنگ با ایران تحریک کرد لکن سرانجام گرفتارشد و در قلعه قهقهه محبوس گردید و چندی بعد به فرمان پادشاه او را از فراز قلعه بزیر افکندند.
در سال ۹۷۵ ه.ق خان احمد گیلانی بر شاه طهماسب عصیان کرد اما سپاه قزلباش گیلان را تسخیر و خان احمد را که به اشکور گریخته بود دستگیرکرد. وی به امر شاه در قهقهه زندانی شد و چندی بعد به قلعه اصطخر انتقال یافت خان احمد که حکمرانی سیاستمدار و شاعری پرمایه بود درقلعه اصطخر برای رهایی‌ خود مرتب به پادشاه صفوی نامه می‌نوشت که از آن جمله این رباعی است که در وصف حال خود سروده است

از گردش چرخ واژگون می‌گریم وز جور زمانه بین که چون می‌گویم
باقد خمیده چون صراحی شب و روز در قهقهه‌ام ولیک خون می‌گریم
و شاعری درباری در جواب آن شعر رباعی ذیل را برای خان احمد فرستاد:
آن روز که کار تو همه قهقهه بود با رای تو رای سلطنت صد مهه بود
امروز در این قهقهه با گریه بساز کان قهقهه را نتیجه این قهقهه بود
و اما حادثه سازترین زندانی قهقهه، اسماعیل میرزا پسر شاه طهماسب بود که با وجود تنفری که شاه طهماسب از او داشت باز به سرنوشت دیگر زندانیان دچار نگردید و مقدر این بود که علی رغم همه اوضاع و احوال نامساعد بعد از پدر بر تخت سلطنت بنشیند^[۴۴۵].
رفتار ناهنجاراسماعیل میرزا در قلعه قهقهه نیز ادامه یافت و پادشاه صفوی ناچار شد در حفظ و حراست قلعه بیشتر کوشا باشد و کوتوالی قلعه را معمولا به امرایی واگذار می‌کرد که از هر جهت مورد اعتماد او باشند و چون قلعه بیش از یک راه نداشت آن راه را نیز مسدودکردند تا کسی به قلعه نرود و احیانا محرک شاهزاده که در عین حال ولیعهد نیز بود نشود. اما علی رغم این محافظت ‌ها شاهزاده از فراز دیوارهای قلعه با جمعی از صوفیان که درکسوت قلندری از عثمانی به پای قلعه آمده بودند تماس می‌گرفت و چند خشت زرین از ذخائر سلطنتی را که در قلعه قهقهه نگهداری می‌کردند به صوفیان داد درضمن اعمال ناشایست دیگری نیز از او سرزد موجب تکدر خاطر شاه طهماسب گردید و برای اینکه از هر یک از طوایف قزلباش از فرصت استفاده نکند حراست قلعه را چندین گروه از قزلباش سپرده و خلیفه انصار قراواغلور که مورد اعتماد تو بود بر نگاهبانان ریاست داد و این وضع ادامه داشت تا اینکه در سال ۹۸۴ ه.ق شاه طهماسب در قزوین وفات یافت و سرکردگان قزلباش به طرفداران از حیدر میرزا پسر دیگر شاه و یا اسماعیل میرزا با یکدیگر به مبارزه بر خاستند و چون هواخواهان اسماعیل میرزا قوی ‌تر بودند حیدر میرزا کشته و به سلطنت اسماعیل با یکدیگر متفق شدند و جملگی به طرف قلعه رفته اسماعیل میرزا از قلعه بیرون آوردند و به قزوین آورده بر تخت سلطنت نشاندند^[۴۴۶].
آخرین واقعه مهمی که در قهقهه اتفاق افتاده است طغیان زندانیان قلعه قهقهه‌ درسال ۱۰۱۹ه.ق در دوران سلطنت شاه عباس اول است. درین سال عده‌ای ازعثمانیان که درجنگهای ایران و عثمانی اسیر شده و در قلعه قهقهه محبوس بودند دست به شورش زده کوتوال قلعه مظفر بیگ قراواغلو را کشته اسلحه و تفنگ موجود در قلعه را به دست آورده، درهای قلعه را بستند و تا دو ماه در برابر سپاه شاهی مقاومت کردند اما سرانجام شاه عباس قلعه را تسخیر و محصوران را از میان برداشت^[۴۴۷].
قلعه الموت
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، قلعه الموت جزو مهمترین قلعه‌های ایرانی است که در منطقه رودبار قزوین واقع شده و به دلیل سکونت حسن صباح، از بزرگترین مبلغان فرقه اسماعیلیه و مخالفین حاکمان بغداد و سلسله سلجوقیان به آشیانه عقاب شهرت دارد. این دژ که بر فراز صخره‌ای منحصر ‌به فرد ساخته شده امروز جزء مناطق مهم گردشگری کشور محسوب می‌شود و سالیانه صدها هزار گردشگر داخلی و خارجی از آن دیدن می‌کنند. قلعه الموت یکی از مهم‌ترین کانون‌های تاریخی فرهنگی ایران از سده سوم هجری تا دوره صفویه محسوب می‌شود و به شماره ۷۲۵۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاوش‌های باستان‌شناسی قلعه الموت که تا کنون منجر به خوانا‌سازی بیش از ۴ هزار متر مربع از قلعه شده، امروز بخش‌های مهمی از قلعه را به ما نشان می‌دهد. پیش از این کاوش‌ها تنها روی قلعه برآمده‌گی‌های چند دیوار دیده می‌شد که چندان خوانا نبودند. اما کاوش‌ها باعث شد تا بسیاری از راه‌ های قلعه، راه‌روها، دیوارها، جرزها و اطاق‌های آن نمایان شود. قلعه‌الموت که دو قلعه بالا و پایین را در بر می‌گیرد، به صورت بنای سترگی بر فراز صخره‌ای سنگی بنا شده و دیوارهای چهارگانه آن به تبعیت از شکل و وضع صخره‌ها ساخته شده‌اند؛ از این رو عرض آن به‌ خصوص در قسمت‌های مختلف فرق می‌کند. از برج‌های قلعه، سه برج گوشه‌های شمالی و جنوبی و شرقی هم‌چنان برپای‌اند و برج گوشه شرقی آن سالم‌تر است. دروازه و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی قرار دارد. مدخل راه منتهی به دروازه، از پای برج شرقی است و چند متر پایین‌تر از آن واقع شده است.
در این محل، تونلی به موازات ضلع جنوب شرقی قلعه به طول شش متر و عرض دو متر و ارتفاع دو متر در دل‌ سنگ‌های کوه کنده شده است. با گذشتن از این تونل، برج جنوبی قلعه و دیوار جنوب غربی آن، که روی شیب تخته سنگ ساخته شده، نمایان می‌شود. دردوران صفوی ، دژ حسن صباح به عنوان تبعیدگاه مخالفان سیاسی استفاده شده است که درمتون از آن به نام فراموشخانه یاد می‌شود. در آن زمان روی ویرانه‌های دژ بناهایی ساخته‌اند که مانع شناسایی دقیق معماری آن می‌شود.
نتیجه گیری
شکل گیری حکومت صفویه در ابتدای سده دهم هجری قمری را در واقع می توان پی آمد تحولاتی دانست که بعد از حملات مغول و تیمور در ایران روی داد. یورش مداوم مغولان، و پس از آن تیموریان بسیاری از مناطق ایران جز ویرانه ای بر جای نگذاشته بود. کاهش سریع جمعیت، قحطی های پی در پی، فقدان امنیت اجتماعی و از بین رفتن حاکمیت قدرت مرکزی، اوضاع سیاسی و اجتماعی را آشفته ساخته بود. از لحاظ سیاسی حملات مغولان و تیموریان دوره ای طولانی از تشنج ، پراکندگی و ضعف قدرت مرکزی ایجاد کرد که تا ظهور صفویان به طول انجامید. در این مدت قبایل متعددی در عرصه سیاست ایران ظهور کردند و مدتی کنترل بخشی از ایران را به دست گرفتند، اما به جز دوره ی کوتاه تیمور، هیچ یک نتوانستند بر تمام ایران مسلط شوند. برخی مورخان تاسیس دولت صفوی را شکل گیری دولت ملی در ایران می دانند که مبتنی بر بازگشت به اندیشه های ایران قبل از اسلام است. در این دوره بود که مرزهای ایران عصر ساسانی احیا شد و اولین دولتی است که به علت تمایز از جهان اسلام سنی، مذهب خاصی را اتخاذ کرد که هم برای دولت و هم مذهب پیامدهای خاصی دربرداشت. دوره صفویه از مهم‌ترین دوران تاریخی ایران به شمار می‌آید، چرا که با گذشت نهصد سال پس از نابودی شاهنشاهی ساسانیان، یک فرمانروایی پادشاهی متمرکز ایرانی توانست بر سراسر ایران آن روزگار فرمانروایی نماید. بعد از اسلام، چندین پادشاهی ایرانی مانند صفاریان، سامانیان، طاهریان، زیاریان، آل بویه و سربداران روی کار آمدند، لیکن هیچ‌کدام نتوانستند تمام ایران را زیر پوشش خود قرار دهند و میان مردم ایران یکپارچگی پدید آورند. با روی کارآمدن شاه اسماعیل اول در سال ۹۰۷ ه.ق مناطق مختلف ایران از جمله ایالت فارس بتدریج تحت کنترل خاندان صفوی قرار می گیرند
ایالت فارس از دوران قبل از اسلام تا کنون منطقه ای بسیار مهم بوده است بدلیل موقعیت تجاری و داشتن اراضی مرغوب و نزدیکی به حاشیه خلیج فارس از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است و نظر اکثر پادشاهان را به خود جلب می کرد. از مهمترین مناطق در دوره صفویه ایالات و مناطق تابعه فارس بود. خاندان ذوالقدر قبیله ای از ترکان بودند، که در ناحیه شمال آناطولی اقامت داشتند و ازجمله نخستین نیروهائی بودندکه به کمک شاه اسماعیل شتافتند و همراه دیگر قبایل ترکان و قزلباشان نقش مهمی در تشکیل و تاسیس سلسله صفویه ایفا نمودند.
طایفه قزلباش ذوالقدر که با دیگر قبایل ترکمن و قزلباشها نقش بسیار تاثیر گذار در تشکیل شاهنشاهی صفویه داشتند و پس از آن به پاس زحمات خود سهمشان را ایالت فارس دیدند و بدین ترتیب وارد معادلات قدرت و دستگاه حکومت صفویان شدند. حاکمیت خاندان ذوالقدر تقریبا پیوسته ادامه داشت و حدود یک قرن بر این منطقه حکمرانی کردند و نقش بسزایی در تمام امور سیاسی اجتماعی فرهنگی و اقتصادی بر این ناحیه مهم ایران برجای گذاشتند.
حکومت خاندان ذوالقدر بر ایالت فارس بافراز و نشیب های فراوانی همراه بود در دوران شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب اول امرای ذوالقدر عموما در تابعیت و وفاداری به خاندان صفوی حکومت میکردند اما در دوران شاه عباس اول خاندان ذوالقدر با برافراشتن پرچم استقلال برعلیه خاندان صفوی طغیان نمودند که لشکرکشی شاه عباس به فارس سبب شکست و عزل ایشان از حکومت فارس گردید و بعد از یعقوب خان حکومت ذوالقدر ها در فارس دوامی نیافت جانشینان وی نتوانستند حکمرانی فارس را که از ابتدای این سلسله و به پاس زحمات خود از شاه اسماعیل اول بیادگار گرفته بودند نگه دارند. آخرین حکمرانان ذوالقدر بر ایالات فارس بنیاد خان و یادگار علی سلطان بودند و بدین ترتیب مملکت فارس از اقایان ذوالقدر در گذشت و باز ماندگان آنها به حکومت های بلوکات مجاور نظیر فسا جهرم و سروستان قناعت نمودند.
معرفی منابع:
منابع اصلی:
ابن حوقل، ابوقاسم محمد بن حوقل، (۱۳۸۴)، ایران در صوره الارض، ترجمه و توضیح جعفر شعار، تهران: انتشارات سازمند
الحسینی جنابدی، میرزا بیگبن الحسن، (۱۳۷۸)، روضه الصفویه، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: بنیاد موقوفان محمود افشار
افواشته ای، محمود بن هدایت الله، (۱۳۷۳)، نقاوه الاثار، به اهتمام حسین اشراقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
بوداق قزوینی، (۱۳۷۸)، جواهر الاخبار ، به کوشش محمد رضا نصیری، توکیو: موسسه ی مطالعاتی و فرهنگ ها و زبان آسیا
بیات، اوروج بیگ، (۱۳۳۸ه.ق)، دون ژوال ایرانی، با حواشی و تعلیقات گای لسترنج، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
تارونیه، ژان باتیست، (۱۳۳۶)، سفرنامه، ترجمه ابوتراب نوری، به تصحیح حمید شیرانی، اصفهان: کتابفروشی تایید
ترکمان، اسکندر بیگ، (۱۳۸۷)، تاریخ عالم آرای عباسی، به اهتمام ایرج افشار، ج اول، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیر کبیر
تاریخ عالم آرای صفوی، (۱۳۷۸)، نویسنده ناشناس، به کوشش یدالله شکری، تهران: انتشارات اطاعات
تاریخ قزلباشان، (۱۳۶۰)، نویسنده ناشناس، به اهتمام میر هاشم محدث، تهران: انتشارات بهنام،
جهانگشای خاقان تاریخ شاه اسماعیل، (۱۳۶۴)، نویسنده ناشناس، مقدمه و پیوست الله دتا مضطر، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان
حسینی استرآبادی، سید حسین بن مرتضی، (۱۳۶۴)، تاریخ سلطانی از شیخ صفی تا شاه صفی، به کوشش احسان اشراقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
حسینی شیرازی، میرزا آقا فرصت الدوله ، (۱۳۵۳)، آثار عجم،به کوشش علی دهباشی، بمبئی: انتشارات یساولی فرهنگسرا
حسینی فسایی، میرزا حسن، فارسنامه ناصری، (۱۳۹۳)، به تصحیح منصور رستگار فسایی، چاپ سوم ، تهران: انتشارات امیرکبیر
خواوندشاه بن میر خواند،میرمحمدبن سیدبرهان الدین، (۱۳۳۸)، روضه الصفا، ج۸، تصحیح و تحشیه: جمشید کیان فر، تهران: انتشارات خیام
دلاواله، پیتر، (۱۳۸۴)، سفرنامه، ترجمه ی شجاع الدین شفا، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
دسیلوا فیگوئروا، دن گارسیا، (۱۳۶۳)، سفرنامه، ترحمه غلامرضا سمیعی، تهران: انتشارات نشر نو
روملو، حسن‌ بیگ، (۱۳۵۷)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: انتشارات اساطیر
شاردن، ژان، (۱۳۷۲)، سفرنامه، ترجمه اقبال یغمایی، ج هشتم، تهران: انتشارات توس
قزوینی، یحیی ابن عبدالطیف، (۱۳۶۳)، لب التواریخ، ترحمه و تصحیح میر هاشم محدث، تهران: انتشارات بنیاد،
کمپفر، انگلبرت، (۱۳۶۰)، سفرنامه، ترجمه کیکاوس جهان داری، مقدمه والت هیتنس، تهران: انتشارات خوارزمی
گنابادی، میرزا حسن بیگ، روضه الصوفیه، نسخه خطی به شماره ۳۹۲۳ کتابخانه ملک تهران
غیاث الدین، خواندمیر، (۱۳۸۷)، حبیب السیر، جلد ۴، به تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران: انتشارات هرمس
غفاری قزوینی، احمد بن محمد، (۱۳۴۳)، تاریخ جهان آرا، تهران: کتاب فروشی حافظ چاپخانه نیکپو
لاری شیرازی فتوحی، روح الله، (۱۳۸۸)، منشآت شرف نامه، مقدمه ، تصحیح و تحقیق محمد باقر وثوقی، تهران: انتشارات کتابخانه موزه اسناد مجلس شورای اسلامی
منشی قمی، احمد بن حسین، (۱۳۸۳)، خلاصه التواریخ، ج ۱، به تصحیح احسان اشراقی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
منجم، ملا جلال الدین، (۱۳۶۶)، تاریخ عباسی، ترجمه و تصحیح سیف الله وحید نیا، تهران: انتشارات وحید
محمد یوسف مورخ، (۱۳۱۷)، ذیل تاریخ عالم ارای عباسی، به تصحیح سهیلی خوانسالاری، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی
میرزا سمیعا، محمد سمیع، (۱۳۶۸)، تذکره الملوک سازمان اداری حکومت صفوی، تعلیقات ولادمیر مینورسکی ، باب دوم، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: انتشارات امیرکبیر
مستوفی، حمداله، (۱۳۸۹)، نزهته الغلوب، به اه‍ت‍م‍ام‌ و ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ گ‍ای‌ ل‍ی‍س‍ت‍ران‍ج، ‌مترجم سیدمحمد دبیرسیاقی، تهران: نشر اساطیر

Lieblich, Eliav,’’Intervention and Consent:Consensual Forcible Interventions in Internal Armed Conflicts as International Agreements’’Boston University International Law Journal,Vol 29,2011,below page 343.also available on:
http://www.bu.edu/ilj/files/2014/05/Lieblich-finalpdf.pdf(last visit 16/8/2014) ↑
این قاعده توسط مجمع عمومی مللل متحد در سال ۱۹۷۰ در طی قطعنامه ای مورد تایید قرار گرفت که بر مبنای آن((جمعیت ها یا افراد غیرنظامی نمی بایستی هدف اقدامات مجازات برانگیز قرار بگیرند.)). هم چنین دیوان بین المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق در رای معروف تادیچ ضمن محکوم کردن اقدامات مجازات برانگیز بر علیه غیرنظامیان اظهار نمود که این قطعنامه مجمع عمومی ((اعلام کننده اصول حقوق بین الملل عرفی در ارتباط با حفاظت از جمعیت ها و اموال غیرنظامی در مخاصمات مسلحانه از هر نوع می باشد.))برای اطلاعات بیشتر در این مورد ن.ک به :

International Committee of Red Cross,’’ Rule 148. Reprisals in Non-International Armed Conflicts,’’www.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule148,p1(last visit 12/1/2015) ↑
Ibid,p1(last visit 12/1/2015) ↑
Commentary on the Additional Protocols of 8 June 1977 to the Geneva Conventions of 12 August 1949 (ICRC, Yves Sandoz et al. eds, 1987), at para. 4787 ↑
ممتاز،جمشید،جنایات جنگی در منازعات مسلحانه غیربین المللی مطابق اساسنامه دیوان بین المللی کیفری،ترجمه حسین شریفی طراز کوهی،چاپ شده در مجموعه مقالات کتاب حقوق بشردوستانه بین المللی،نشر میزان،چاپ اول،بهار ۱۳۹۰،صص۲۳۴-۲۳۵٫ ↑
این که قواعد عرفی حقوق بشردوستانه بین المللی به منازعات مسلحانه غیربین المللی توسعه یابد،اولین بار در سال ۱۹۶۸ و با قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد مورد پذیرش قرار گرفت.پذیرش قطعنامه ی مجمع عمومی در پی بیستمین اجلاس کنفرانس بین المللی صلیب سرخ صورت گرفت که در سال ۱۹۶۵ در وین تشکیل شده بود و مساله اعمال قواعد اساسی حاکم بر رفتار طرفین مخاصمه موسوم به حقوق لاهه در جریان منازعات مسلحانه غیربین المللی را مورد بررسی قرار داده بود.در قطعنامه مجمع عمومی ،سه قاعده پیشنهادی کنفرانس پذیرفته شد: یعنی:۱-قاعده محدود کننده انتخاب ابزار و وسایل ایراد صدمه به دشمن؛۲-ممنوعیت مبادرت به حملات عمدی علیه جمعیت غیرنظامی و ۳-تعهد به اصل تمایز همیشگی بین نظامیان و غیرنظامیان. از آن پس،حقو.ق بین الملل کیفری،کاربرد و اعمال قواعد دیگری را به مخاصمات مسلحانه غیربین المللی تعمیم و تسری بخشیده است.برای اطلاعات بیشتر دراین مورد ن.ک به:ممتاز،جمشید، جنایات جنگی در منازعات مسلحانه غیربین المللی مطابق اساسنامه دیوان بین المللی کیفری،پیشین،ص۲۳۷٫ ↑
International Committee of Red Cross ,’’ International humanitarian law and terrorism: questions and answers’’https:// www.icrc.org/eng/resources/documents/faq/terrorism-faq-050504.htm,p1(last visit 17/11/2014)
↑
International Committee of Red Cross ,https://www.icrc.org/ applic /ihl/ihl.nsf/c525816bde96 b7fd41256739003e636a/f9 cbd57 5 d 4 7ca6c8 c12563 cd0051e783?OpenDocument,p1(last visit 17/11/2014) ↑
Van Schakk,B, Yearbook of International Humanitarian Law 2011, Volume 14, 2011,p283.
↑
Prosecutor v. Ramush Haradinaj, Idriz Balaj , Lahi Brahimajicty ;Judgment of ICTY’s Trial Chamber,Case no.IT-04-84-T,Judgment 3 April 2008,para49.be available on the following link:
http://www.icty.org/x/cases/haradinaj/tjug/en/080403.pdf ↑
See Juan Carlos Albella v Argentina ,Case 11.137,Report No.55/97,Inter-Am.C.H.R. ,OEA/Ser.L /V/II.98,Doc .6 ,18 November 1997, para 155. ↑
‘’Elementary Considerations of Humanity’’ ↑
ممتاز ، جمشید و رنجبریان، امیرحسین؛حقوق بین الملل بشردوستانه مخاصمات مسلحانه داخلی نشر میزان،چاپ دوم تهران،۱۳۸۶ ،ص۶۳٫ ↑
Barrat, Claudie,’’ Status of NGOs in International Humanitarian Law’’, Martinus Nijhoff Publishers ,2014 ,p23.
↑
برای اطلاعات بیشتر راجع به قضیه تادیچ ن.ک به : گاورون،جسیکا؛عفو در پرتو تحولات حقوق بین الملل و تاسیس دیوان کیفری بین المللی،ترجمه علی رضا ابراهیم گل،فصلنامه تحقیقات حقوقی،پاییز و زمستان ۱۳۸۵،شماره ۴۴،صص ۳۳۱-۳۳۲٫ ↑
Barnidge Jr, Robert P,’’ The Liberal Way of War: Legal Perspectives’’, Ashgate Publishing ,2013 ,p125.
↑
پیر ماری دوپوی،قواعد بنیادین حقوق بین المللی کیفری و قواعد آمره،مترجم سید علی هنجنی،مجله حقوقی بین المللی،پاییز و زمستان ۱۳۸۴،شماره ۳۳،ص۲۳۹٫ ↑
همان،ص۲۳۹٫ ↑
دلخوش،علی رضا؛حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه بین المللی و غیربین المللی:تفاوت ها و اشتراکات،مجله سیاست خارجی، زمستان ۱۳۸۷،شماره ۸۷،ص۹۸۶٫ ↑
Noam Nuemenn ↑
Craig, Alan,’’ International Legitimacy and the Politics of Security: The Strategic Deployment of Lawyers in the Israeli Military’’, Lexington Books,2013,p91. ↑
Boon, Kristen E.; Lovelace, Jr.,  Douglas C.,’’ The Drone Wars of the 21st Century: Costs and Benefits’’, Oxford University Press, 2014,pp137-138.
↑
HCJ 796/02, Public Committee against Torture in Israel et al. v Government of Israel et al., para 21 (13 December 2006). ↑
Hamdan v Rumsfeld, 548 US557, 630–۶۳۱ (۲۰۰۶) ↑
Grotius ↑
Vattel ↑
Gentilli ↑
Gail Gardam, Judith,’’ Non-combatant Immunity as a Norma of International Humanitarian Law’’, Martinus Nijhoff Publishers, 1993,p16.
↑
‘’Instructions for the Government of the Armies of the United States in the Field’’ ↑
Gail Gardam, Judith,Op.Cit,p16. ↑
Clapham, Andrew; Gaeta, Paola and Haeck, Tom,Op.Cit,p93. ↑
البته برخی از قواعد در رابطه با جنگ زمینی بود که در قواعد بعدی مورد تکرار قرار نگرفتند از جمله آن می توان به مجاز بودن قحطی دادن به نیروهای رزمنده طرف متخاصم متقابل اشاره داشت که بعدها بر مبنای کنوانسیون های چهارگانه ژنو در چهارچوب اصل منع آسیب غیرضروری و زاید بر رزمندگان به شدت رد شده است. ↑
Crowe, Jonathan and Scheuber, Kylie Weston,’’ Principles of International Humanitarian Law’’, Edward Elgar Publishing,2011,p32.
↑
Kolb,  Robert,’’ Advanced Introduction to International Humanitarian Law’’, Edward Elgar Publishing,2013,p56.
↑
این دولت ها عبارت بودند از آرژانتین،بلغارستان،شیلی،کلمبیا،اکوادور،یونان،ایتالیا،کره،مونته گرو، پاراگوئه،ایران، پرو، صربستان،اسپانیا،ترکیه ،اروگوئه و ونزوئلا .این دولت ها از جمله جمهوری اسلامی ایران هنوز نیز به موجب قواعد اولیه کنوانسیون ۱۸۹۹ ملتزم می باشند.برای اطلاعات بیشتر در این زمینه ر.ک به :
International Committee of Red Cross,’’ By Topic’’ , https ://www .icrc .org /ihl /INTRO /195 ,p1(last visit 15/8/2014) ↑
International Committee of Red Cross,’’ Convention (IV) respecting the Laws and Customs of War on Land and its annex: Regulations concerning the Laws and Customs of War on Land. The Hague, 18 October 1907.https://www.icrc.org/ihl/INTRO/195 ↑
Guo, Rongxing,Op.Cit,p240. ↑
برخلاف دیگر نیروها،نیروی زمینی همیشه بیشتر متکی به افراد بوده است تا ادوات.در میان پیاده نظام بریتانیا ،یک شوخی نیمه جدی وجود دارد که می گوید: ((نیروی زمینی تجهیزات را در اختیار افراد قرار می دهد اما نیرو.ی هوایی بنده تجهیزات است)).در دانشکده ساندهورست مربوط به نیروی زمینی بریتانیا،هنوز برنامه های درسی بر پایه ارزش والای بردارهای انسانی مانند همکاری دسته جمعی،رهبری،پذیرش خطر مرگ در صورت لزوم،نشان دادن واکنش روانی در برابر کشتار هم قطاران و …. قرار دارد. اما روز به روز ،نظریه پردازان جنگ زمینی برای اثبات این موضوع که تقواهای کهنه شده و جنگ افزارهای به نسبت از مد افتاده ،می توانند با پیشرفت زمان همراه شوند ،زیر فشار بیشتری قرار می گیرند.برای اطلاعات بیشتر دراین مورد ن.ک به :صارمی،ویدا؛جنگ افزارهای نوین ،جنگ های آینده،ماهنامه گزارش،اردیبهشت ۱۳۸۰،شماره ۱۲۲،ص۵۷٫ ↑

.
۳-۲- الگوی تجربی مطالعه
در این مطالعه به منظور برآورد اثر بحران مالی بر تجارت خدمات گردشگری و کل خدمات از یک الگوی جاذبه و داده ­های تابلویی بهره گرفته شده است؛ که در بردارنده ی متغیرهای اصلی و اثر گذار بر حجم تجارت خدمات و تجارت خدمات ناشی از گردشگری است.
الگوی جاذبه تجاری خدمات، در مقاله­ های والش^[۵۹] (۲۰۰۶)، یانه^[۶۰] (۲۰۱۳) و کیمیورا^[۶۱] و همکاران (۲۰۰۴) بررسی شده است که تنها در مقاله والش زیر جزء­های خدمات نیز مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اینکه هدف این پژوهش بررسی اثر بحران مالی بر تجارت خدمات گردشگری و تجارت کل خدمات است از الگوهای والش استفاده شده است. این الگوها به شرح زیر است:
(۳-۶)
الگوی فوق مربوط به تجارت کل خدمات می­باشد، که در آن : تولید ناخالص ملی کشورهای i وj ، pop: جمعیت کشورهای i و j ، Dis: فاصله جغرافیایی بین دو کشور i و j، Adjacency: مجاورت و نزدیکی که به صورت متغیر دامی وارد می­ شود، :Language متغیر زبان که به صورت متغیر مجازی است. درصورتی که زبان دو کشور یکی باشد عدد یک می­گیرد. ، به شکل متغیر مجازی وارد می­ شود و در صورتی که کشورهای شریک تجاری عضو یک اتحادیه باشند عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر می­گیرد.
الگوی جاذبه تجاری مربوط به تجارت خدمات گردشگری که در مقاله والش معرفی شده، فرم زیر است.
(۳-۷)
در این الگو، : تولید ناخالص ملی کشورهای مبدا و مقصد ، pop: جمعیت کشورهای مبدا و مقصد ، Dis: فاصله جغرافیایی بین کشورهای مبدا و مقصد، Adjacency: مجاورت و نزدیکی که به صورت متغیر دامی وارد می­ شود، :Language متغیر زبان که به صورت متغیر مجازی است. درصورتی که زبان دو کشور یکی باشد عدد یک می­گیرد. ، به شکل متغیر مجازی وارد می­ شود و در صورتی که کشورهای شریک تجاری عضو یک اتحادیه باشند عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر می­گیرد. Temp_i: شاخص آب و هوای کشور مبدا و Temp_j، شاخص آب و هوای کشور مقصد است.
در الگوهای ذکر شده در فوق به علت اینکه الگو برای کشورهای در نظر گرفته شده بود که تفاوت نرخ ارز نداشتند متغیر نرخ ارز وارد الگو نشده است. در این پژوهش با توجه به جامعه آماری، نیاز به وارد کردن نرخ ارز در الگو است. همچنین برای بررسی اثرات بحران مالی، این شاخص نیز به الگو اضافه شده است. از طرفی به علت متفاوت بودن کشورهای جامعه آماری از وارد کردن متغیرهای دامی در الگو صرف نظر شده است؛ زیرا تعداد متغیرهای دامی از حد مناسب فراتر می­رود و برای بررسی موضوع مورد نظر این پژوهش، ورود این متغیرهای دامی ضروری نیست. در نتیجه بر پایه دو الگوی معرفی شده الگوهای به کار گرفته شده در این مطالعه، در قالب معادلات زیر رائه شده است. الگوی (۳-۸) اثرات بحران مالی بر تجارت کل خدمات را نشان می­دهد.

(۳-۸)
متغیرهای اصلی الگو عبارتند از:
TRADE_ijt= تجارت دوجانبه خدمات بین کشور iو j در زمانt
GDP_it = تولید ملی کشور i در زمان t
GDP_jt= تولید ملی کشور j در زمان t
DIS_ij= فاصله جغرافیایی بین پایتخت دو کشور i و j
FCI = شاخص وضعیت مالی
EV_j= تغییرات نرخ ارز در کشور i
EV_j = تغییرات نرخ ارز در کشور j
Ε_ijt= اختلالات تصادفی
در الگوی اثر بحران مالی بر تجارت خدمات گردشگری، متغیر دما به علت ضروری نبودن وجود آن در الگو حذف شده است؛ در نتیجه الگوی اثر بحران مالی بر تجارت خدمات گردشگری مشابه الگوی اثر بحران مالی بر تجارت خدمات می­باشد. بنابراین الگو به شکل زیر است.
(۳-۹)
متغیرهای اصلی الگو عبارتند از:
TRADE_ijt= تجارت دوجانبه خدمات گردشگری بین کشور iو j در زمانt
GDP_it = تولید ملی کشور i در زمان t
GDP_jt= تولید ملی کشور j در زمان t
DIS_ij= فاصله جغرافیایی بین پایتخت دو کشور i و j
FCI = شاخص وضعیت مالی
EV_j= تغییرات نرخ ارز در کشور i
EV_j = تغییرات نرخ ارز در کشور j
Ε_ijt= اختلالات تصادفی
در این الگو، مشابه الگوی اثر بحران مالی بر تجارت کل خدمات، دو متغیر نرخ ارز و شاخص بحران مالی اضافه شده است که گویای تاثیر تغییرات نرخ ارز و تغییر وضیت مالی نیز باشد.
۳-۳- معرفی متغیرها
متغیرهای مورد استفاده در الگو به صورت لگاریتمی تنظیم شده و مورد استفاده قرار گرفته است. در این قسمت برای هر یک از این متغیرها شرح کوتاهی ارائه گردیده است. متغیر توضیحی معادله TRADE_ijt در بردآرنده جریان تجاری حاصل از گردشگری بین دو کشور مورد نظر است. در مورد محاسبه­ی DIS_ij، فاصله جغرافیایی دو برداشت وجود دارد:
این متغیر به صورت اندازه­ جغرافیایی یا به عبارت دقیق­تر فاصله جغرافیایی میان مراکز اقتصادی (مقصد­های اصلی گردشگری) دو کشور بیان شود. همچنین می­توان به صورت فاصله تجاری نیز وارد شود. این فاصله تجاری به صورت کلی تحت عنوان هزینه­ های حمل و نقل شناخته می­ شود. در این خصوص کریست جانس دویتر دو روش برای وارد کردن هزینه­ های حمل و نقل در الگوی جاذبه معرفی کرده است که عبارتند از: ۱-محاسبه هزینه­ های حمل و نقل با توجه به تعرفه­های بین المللی به تفکیک حامل­های مورد استفاده اعم از ناوگان هوایی، دریایی و زمینی۲- حاصل ضرب این هزینه­ها در فاصله جغرافیایی دو کشور (احمدزاده،۱۳۸۴).
در الگو مورد استفاده این مطالعه DIS_ij به صورت فاصله جغرافیایی مراکز اقتصادی اندازه گیری شده است. به علت تعدد در مقاصد گردشگری در هر کشور، پایتخت هر کشور به عنوان مرکز اقتصادی در نظر گرفته شده است.
EV ، تغییرات لگاریتم نرخ ارز را نشان می­دهد؛ که به منظور در نظر گرفتن تفاوت نرخ ارز کشورهای مورد بررسی به الگوی پژوهش اضافه شده است. اضافه کردن نرخ ارز به صورت تغییرات به این علت است که، ماهیت غیر قابل ذخیره کردن خدمات باعث شده است که میزان تغییرات نرخ ارز حجم تجارت را تغییر دهد و نه نوسانات اندک آن. این متغیر از طریق رابطه (۳-۸) بدست می ­آید (زیهوری ما، ۲۰۰۳).
(۳-۱۰)
در رابطه (۳-۸) ex نرخ ارز رسمی را نشان می­دهد وتغییرات بر اساس لگاریتم نرخ ارز حساب شده است، زیرا تغییرات اندک نرخ ارز بر حجم تجارت خدمات تاثیر گذار نیست. تغییرات نرخ ارز در کشورهای وارد کننده درصورت که بر اثر افزایش نرخ ارز باشد باعث بی ارزش شدن پول ملی کشور وارد کننده می­ شود و حجم تجارت را کاهش می­دهد در صورتی که در کشور صادرکننده افزایش نرخ ارز باعث ارزان­تر شدن خدمات این کشور می­ شود درنتیجه تقاضا برای خدمات این کشور بیشتر خواهد شد.
شاخص شرایط مالی(FCI) به عنوان متغیر بحران مورد استفاده قرار می­گیرد. راه­های گوناگونی برای اندازه ­گیری بحران­های مالی وجود دارد. مثلاً با بررسی نرخ بهره که به وسیله آن می­توان ریسک^[۶۲] را اندازه ­گیری نمود، مانند اختلاف میان بازدهی­های حاصل از یک دارایی ریسک پذیر مانند اوراق مشارکت و یک دارایی بدون ریسک مانند اوراق خزانه ایالات متحده آمریکا. به هر حال فشارهای مالی می­توانند در ابعاد دیگر نیز ظهور کنند. ریسک قابل توجهی که در بحران مالی اخیر روی داد عبارت بود از ناتوانی بسیاری از موسسات مالی در سرمایه گذاری­های امن برای تامین مالی بدهی­های کوتاه مدت خود. این نوع ریسک تحت عنوان “ریسک نقدینگی” شناخته می شود.
به خاطر غلبه بر مشکل بالقوه تاکید بر تنها یک متغیر به جای سایر متغیرها، برخی اقتصاددانان متغیرهای زیادی را ترکیب نموده ­اند تا فشارهای بازارهای مالی را توسط یک متغیر، مانند یک شاخص اندازه ­گیری نمایند. یک متغیر شرایط بازار مالی (FCI)^[63] اطلاعاتی درباره وضعیت آتی اقتصاد بر پایه شرایط کنونی این متغیرها ارائه می­دهد. به طور مطلوب، شاخص FCI شوک­های مالی را اندازه ­گیری می­نماید و تغییرات برون­زا در شرایط مالی که فعالیت­های اقتصادی آتی را تحت تاثیر قرار داده و پیش ­بینی می­ کند (هاتزئوس^[۶۴]، ۲۰۱۰).
به طور کلی، دامنه مقیاس­های اندازه ­گیری شاخص FCI بسیار گسترده است. لیست بلندی از مقیاس­های بهای مالی^[۶۵] وجود دارد که هزینه­ های سرمایه استفاده کننده را تحت تاثیر قرار می­دهد، شامل نرخ بهره­ای که کارخانه­ها در ازای وام (چه کوتاه مدت و چه بلندمدت) باید بپردازند یا قیمتی که در آن می­توانند حقوق صاحبان سهام^[۶۶] را افزایش دهند. بی شک، ارزش حقوق صاحبان سهام، شکل منحنی بازده و مقیاس­های ریسک اعتبار برای مدت طولانی به عنوان معیارهای مالی فعالیت­های آتی اقتصاد استفاده می­شوند. به طور مشابه، قیمت­هایی که ثروت خانوارها را تحت تاثیر قرار می­ دهند- مانند قیمت املاک و سهام یا نرخ بهره مصرف کننده ­ای که رابطه جایگزینی بین مصرف کنونی و مصرف آینده را تحت تاثیر قرار می­دهد، انتخاب­های متعارفی به عنوان شاخص FCI خواهند بود.
هاتزئوس و همکاران شاخص شرایط مالی جدید و کامل­تری در جهت غلبه بر محدودیت­های شاخص­ های قبلی ارائه نموده ­اند. این شاخص حیطه گسترده­ای از شاخص­ های مالی را در بر می­گیرد که وسیع­تر از سایر متغیرهای موجود است و دوره زمانی نسبتاً طولانی، از اوایل دهه ۱۹۷۰ تا کنون را در بر می­گیرد.
این شاخص از ترکیب ۴۵ متغیر توسط هاتزئوس و همکارانش محاسبه شده است. کامینسکی^[۶۷](۱۹۹۸) نیز به این نتیجه رسیده است که یکی از راه­های پی بردن به وقوع بحران، سنجش شاخص­ های متعدد و توجه به رفتارهای غیر عادی آن­ها در دوران پیش از بحران است. شاخص FCI در یک روش مشابه با بیشتر الگوهای شاخص همزمان ساخته شده است که در آن تغییرات در داده ­های هر سری زمانی به صورت خطی از یک منبع مشترک ناشناخته و با عبارت خطاهای ویژه توضیح داده شده است. معادله­ اندازه ­گیری ایستای این الگو به صورت زیر است:
(۳-۱۱)

بند دوم: سابقهی محکومیت کیفری
در برابر این پرسش که « آیا سابقهی محکومیت کیفری دارید؟ » مجموعاً ۵/۳۲ درصد (۲۶ نفر) از زندانیان مورد بررسی پاسخ مثبت و ۵/۶۷ درصد (۵۴ نفر) بقیه پاسخ منفی دادهاند. تمامی جرم شناسان به اتفاق معتقدند که زندان دارای آثار بسیار شومی است: فردیکه مدتی را در زندانی سپری میکند علاوه بر اینکه با فنون جدید ارتکاب جرم آشنا میشود، پس از خروج از زندان نیز به هیچ وجه نمیتواند پایگاه اجتماعی سابق خود را باز یابد. چرا که همه به دیدهی ظن و گمان به او مینگرند. و نهایتاً مجبور میشود که دوباره به سوی دوستان منحرف خود کشیده و کسانی که با آنها در زندان آشنا شده است، برگردد. بالا بودن میزان تکرار جرم در بین زندانیان مورد بررسی به روشنی گواه این مدعاست.
بند سوم: عادلانه بودن محکومیت کیفری از دید خود فرد
از بین زندانیان مورد بررسی ۲۵ درصد (۳۰ نفر) محکومیت خود را عادلانه دانسته و ۵/۶۷ درصد (۵۴ نفر) آنرا غیرعادلانه توصیف کردهاند و ۵/۷ درصد (۶ نفر) نیز در برابر این پرسش پاسخی ندادهاند.
طرح این سوال از آن جهت صورت گرفت که امکان تکرار جرم در بین کسانی که محکومیت خود را عادلانه میدانند کمتر از کسانی است که محکومیت خود را غیرعادلاته میپندارند. چرا که از لحاظ روان شناختی کسی که محکومیت خویش را عادلانه و خود را سزاوار مجازات میداند در واقع به اشتباه خود پی برده و متنبه شده است. ولی بر عکس، کسی که خود را مستحق کیفر تعیین شده نمیداند احساس میکند که مورد ظلم واقع شده و لذ سعی در گرفتن انتقام نموده و به احتمال زیاد مجدداً مرتکب جرم میگردد.
البته بررسی دقیق این موضوع نیازمند بررسی زندگی زندانیان در یک دورهی طولانی مدت و به ویژه بعد از آزادی از زندان میباشد که متأسفانه به جهت محدودیت وقت و امکانات در پایان نامهی حاضر امکان انجام چنین بررسیای وجود ندارد و امید است که در آینده چنین تحقیقاتی جامهی عمل بپوشد.
بند چهارم: تجربهی مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی
۵/۶۷ درصد (۵۴ نفر) از زندانیان مورد بررسی، در برابر این پرسش که «آیا تا به حال تجربهی مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی داشتهاید؟» پاسخ مثبت و ۵/۳۲ درصد (۲۶ نفر) بقیه به این پرسش پاسخ منفی دادهاند.
در زمینهی علل بزهکاری، یکی از مسائلی که همواره مورد توجه جرم شناسان بوده، مسأله تأثیر اعتیاد به الکل و مواد مخدر در بزهکاری میباشد. امروزه با پیشرفت علوم پزشکی، روانپزشکی، روانشناسی، اثرات ناگوار مصرف نوشابههای الکلی و مواد مخدر بر جسم و روان آدمی و نیز در وقوع جرائم بیش از پیش آشکارتر گردیده است. به طور کلی در تعریف اعتیاد میتوان گفت: حالتی است که در اثر مصرف یک ماده شیمیایی به شخص دست میدهد و دائماً میل به مصرف آن پیدا میکند.^[۲۵۶] اعتیاد به الکل و مواد مخدر از لحاظ جسمانی و روانی و اجتماعی فطرات بیشماری دارد: محیط غمانگیز خانوادهای که در آن پدر یا مادر معتاد فحاشی و پرخاشگری نموده و اطفال بیگناه را بدون دلیل توبیخ و تنبیه مینمایند، تأثیری بسیار سوء در رشد و پرورش شخصیت کودکان دارد.
از طرف دیگر اعتیاد والدین به الکل یا مواد مخدر از مهمترین عواملی است که زمینه را برای بروز اختلاف و از هم پاشیدگی و نفاق در خانواده ها مهیا میکند و در نتیجه اطفال و جوانان را به ارتکاب جرائم مختلف سوق میدهد. شخص معتاد غالباً به جهت اعتیادش شغل خویش را از دست داده و برای تأمین هزینه الکل یا مواد مخدری که به آن معتاد شده، دست به ارتکاب جرائمی همچون سرقتهای ساده و بعضاً حتی قتل میزند.^[۲۵۷]

مسأله دیگری که در خصوص اعتیاد به الکل و مواد مخدر میتوان به آن اشاره نمود، تأثیر ارثی مواد مورد بحث میباشد. تحقیقات ثابت کرده است که اعتیاد والدین به الکل و مواد مخدر اثر ارثی مستقیم در اولاد دارد و سمی که در نتیجه مصرف این مواد در بدن پدر یا مادر ایجاد شده، به جنین منتقل و سبب ضعف قوای جسمانی یا روانی وی میگردد. پژوهشهای انجام گرفته نشان میدهد که ابتلاء شدید و حاد والدین به الکل باعث بروز اختلالات روانی در اطفال آنها خواهد بود. به اعتقاد زیست شناسان اصولاً الکل در روی نطفه (اسپرم مرد) و در خون و تخمک زن و تخمدان تأثیر کرده و چون ایجاد مسمومیت نطفهای میکند، نقائص ناشی از الکلیسم گاه بسیار شدید است و در نزد خانواده های الکلیست، مبتلایان به کج خلقی و گاهی جنون خمر یا «مجانین اخلاقی»^[۲۵۸] زیاد دیده میشود.^[۲۵۹]
بند پنجم: عامل یا عوامل بزهکاری از دید خود فرد
برای بررسی این موضوع در بین زندانیان مورد بررسی از آنان سؤال گردید که «آیا عامل یا عوامل خاصی را در ارتکاب جرم خود دخیل میدانید؟ از این بین ۵/۷ درصد (۶ نفر) سادگی و صادق بودن خود را به عنوان عامل اصلی معرفی کردهاند، ۲۵/۲۱ درصد (۱۷ نفر) رفیق ناباب و دوری از خانواده را عامل بزهکاری خود دانستهاند و ۵۰% (۴۰ نفر) نیز بیکاری و مشکلات اقتصادی را دلیل اصلی روی آوردن به سوی جرم عنوان نمودهاند ۱۷ نفر نیز به این پرسش پاسخی ندادهاند و به عبارت دیگر عامل خاصی را در ارتکاب جرم خود دخیل ندانستهاند.
به طور کلی جرمشناسان عوامل بزهکاری را به دو دستهی عمده تقسیم کردهاند که هر یک از این دسته ها نیز در داخل خود تقسیمبندیهای دیگری دارد. این دو گروه عبارتند از: علل فردی و علل جامعهشناختی.
الف: علل فردی بزهکاری
خودِ عوامل فردی در سه دسته قابل تقسیمبندی است: علل بیولوژیک (زیستشناختی) علل روانشناختی و علل اکتسابی ارادی.
در زمینهی علل بیولوژیک سه موضوع عمده قابل بحث میباشد: ارث و بزهکاری، سن و بزهکاری، جنس و بزهکاری. در خصوص دو مسأله سن و جنس و تأثیر آنها بر بزهکاری قبلاً در گفتارهای پیشین بحث گردید و در اینجا نیازی به تکرار مطالب پیشین نمیباشد. اما در مورد تأثیر ارث بر بزهکاری، بطور خلاصه باید گفت که درحال حاضر تمام مباحثی که در زمینهی انتقال ارثی ویژگیها و رفتارهای ضد اجتماعی از اجداد به اطفاء مطرح گردیده است. تا حدود زیادی مردود شناخته شدهاند، در این خصوص فقط به آوردن اظهار نظر یکی از دانشمندان بسنده میگردد که مینویسد: « اعتقاد به موروثی بودن خصوصیات اکتسابی به سلسهای از عقاید خرافی شبیه است. موضوع انتقال ویژگیهای اکتسابی بیش از هر موضوع دیگر غیر قابل آزمایش بوده و هیچ کدام از انتقالات ادعا شدهی این ویژگیها قابل تجزیه و تحلیل نیست.^[۲۶۰]
در مورد علل اکتسابی ارادی (الکل و مواد مخدر) نیز در صفحات قبلی توضیحات مختصری ارائه گردید. و اما علل روان شناختی: معمولاً آنچه که ازاختلال روانی به ذهن عموم مردم خطور میکند فردیست که کارهای عجیب و غریب از او دیده میشود یا حرفهایی غیرعادی میزند و خیلی خوشحال و بیغم است. این تصور کلیشهای از خیلی جهات با واقعیت منطبق نیست و چنین وضعیتی را شاید بتوان در تعداد قلیلی از بیماران روانی که دچار روان پریشی هستند، ملاحظه کرد.
اگر چه اختلالات روانی میتوانند در سوقدادن فرد به سوی بزهکاری مؤثر باشند، ولی نباید تصور کرد که این گونه اختلالات با نرخ بالای جرم ملازمه دارند. البته گاهی اوقات نیز بین برخی اختلالات روانی و انواع خاصی از جرائم رابطه بسیار تنگاتنگی وجود دارد؛ برای نمونه: بزهکاری نادری چون مادرکشی با اسکیزوفرنیا، قتلهای خانوادگی توأم با خودکشی قاتل، با افسردگی، وکشتن نوزاد با روان پریشی پس از زایمان مرتبط هستند. ^[۲۶۱] در یک تقسیمبندی کلی میتوان اختلالات روانی را به سه دسته تقسیم کرد: روان پریشی ، روان نژندی و اختلالات شخصیت.
روان پریشی^[۲۶۲] در اصطلاح ققهی و قضایی « جنون » نامیده میشود و مهمترین وجه تمایز آن قطع ارتباط فرد با واقعیت است به نحوی که میتوان گفت وی در یک جهان تصوری زندگی میکند که آنرا برای رفع نیازهای روان شناختی خود آفریده است.^[۲۶۳] دربین انواع روان پریشیها میتوان به سه نوع عمدهی آن اشاره نمود: اسکینروفرنیا، پارانویا، اختلال افسردگی عمده.
اسکینروفرنیا^[۲۶۴] یکی از شایعترین بیماریهاست و به جنون جوانی معروف است. چرا که اغلب، جوانان به این بیماری مبتلا میشوند و مشخصه کلی آن بیاعتنایی بیمار به حوادث حقیقی میباشد. در زمینه علل بروز این بیماری فرضیه های متعددی وجود دارد که مهمترین آنها فرضیه های روان شناختی است: مطابق این فرضیه ها بیمار اسکینروفرنی قدرت مقابله با واقعیت خشن زندگی عادی را ندارد و بنابراین، با بهره گرفتن از برخی ساز و کارهای دفاعی روانی و تحریف واقعیتها یک جهان خیالی برای خود می آفریند. از این جهت بیمار در آن واحد در دو دنیا زندگی میکند: یکی دنیای واقعی که برای رفع نیازهای فیزولوژیک خود مصور است وجود آن را گاه به گاه بپذیرد و دوم، جهان تصوّری.^[۲۶۵]
این گونه افراد در بدو شروع بیماری ممکن است مرتکب جرائم کم اهمیت مانند سرقت اشیاء کم ارزش و نظایر آن گردد. ولی پس از پیشرفت بیماری جرائم مهم و خطرناکی را بدون انگیزهی خاص مرتکب میگردند. قتل بدون انگیزه، پرخاشگری بیدلیل، اعمال منافی عفت در انظار عمومی و ایجاد حریق عمدی میتواند نشانگر ابتلا مجرم به اسکیزوفرنی باشد. اینگونه افراد از عواقب عمل خود واهمهای ندارند و حتی در حضور پلیس نیز دست به ارتکاب جرم میزنند. ^[۲۶۶] همانطوریکه قبلاً نیز اشاره شده مبتلایان به این بیماری ممکن است گاهی اوقات به ارتکاب جرائم نادر و خطرناکی همچون قتل والدین نیز دست بزنند.
از دیگر انواع روان پریشی « پارانویا»^[۲۶۷] میباشد که شاخصترین نشانهی آن عبارتست از یک هذیان معتمل الوقوع، ثابت و سازمان دار. در این اختلال، بیمار بدون آنکه به نیروی عاقلهی او آسیبی برسد (به استثنای مطالبی که مربوط به هذیان اوست) دچار اوهام و خیالات واهی میشود که بیشتر پیرامون مسائل تجاری، شغلی، خیانت در امانت، خیانت در همسر و سایر امور زندگی دور میزند. بیمار چنین میپندارد که دیگران بر علیه او توطئه کردهاند و بر این اساس در مقام مبارزه با آنها بر میآیند و در نتیجه بیمار در این پندار خود راسخ میشود که دیگران دشمن او هستند. این بیماران چندان خطرناک نیستند، ولی در پارهای از موارد به پیروی از توهمات خود ممکن است اعمال خطرناکی را مرتکب شوند. مثلاً ممکن است از کسانی که او را آزردهاند، انتقام بگیرد و دربارهی آنها مرتکب جرائم خشونتآمیز گردد. ^[۲۶۸]
سومین نوع روان پریشی اختلال، افسردگی عمده، می باشد. در بیانی کوتاه میتوان گفت که افسردگی عبارتست از حالت روانی خاص یک شخص که تحت تأثیر عوامل مختلف یا در قبال مسائل و مشکلات روزمره در خود احساس غم و اندوه و تأثیر مداوم نموده و در نتیجه تعادل روحی لازم جهت ارضای مطلوب نیازهای خود را ندارند. ^[۲۶۹] مهمترین نشانهی اختلال افسردگی عمده عبارتند از خلق افسرده که به صورت چشمگیر با وضعیت عادی متفاوت است. هم چنین بعضی از مبتلایان به افسردگی مدام گریه میکند، خود را به گناهان بسیار متهم ساخته و اغلب نومید هستند. به اعتقاد فروید، عوامل زمینهساز و زیر بنایی افسردگی در زمان کودکی ایجاد میشود. به نظر او اگر کودک در « مرحلهی دهانی»^[۲۷۰] دچار محرومیت گردیده و در نتیجه درآن مرحله تثبیت شود، ممکن است گرایش زیاد به اتکاء به دیگران پیدا نموده و اعتماد به نفس و عزّت نفس خود را در گرو تأیید و توجه آنان بداند. حال اگر یکی از این دیگران که محل اتکاء و نقطه تمرکز عاطفی شخصی است. ازدست برود او به سبب این فقدان عاطفی دچار افسردگی میگردد.^[۲۷۱] بایستی توجه داشته باشیم که تداوم اختلال افسردگی عمده ممکن است به خودکشی فردی یا جمعی منجر گردد، به این معنی که بیماران افسرده گاهی قبل ازخودکشی، با این احساس که جهان جای مناسبی برای زندگی نیست و از روی ترحم، افراد خانواده خود را از بین میبرند و سپس خودکشی میکنند.
دومین شکل عمده از اختلالات روانی « روان نژندی»^[۲۷۲] میباشد. روان نژندیها (نوروزها) اختلالاتی هستند که در آنها ضایعه در کارکردهای روان شناختی خفیف است، به نحویکه خود فرد از بیماری خویش آگاه است، در حالی که معمولاً دیگران او را بیمار نمیپندارند، چنانچه فردی بین دو نیروی متضاد (دو فکر هم ارزش اما متضاد) قرار گیرد و نتواند به یکی از دو سو متمایل گردد. حالت بیتصمیمی و تضاد و پریشانی در او ظاهر میگردد که این حالت را « اصطلاحاً» « نوروز» یا «روان نژندی» میگویند. از روان نژندیهای عمده میتوان از اضطراب، افسردگی خفیف، وسواس فوبیا و یا ترسهای بیمارگونه و انواع هیرتی نام برد.
در مورد افراد روان نژند اشاره به یک مطلب ضروری مینماید و آن اینکه، این افراد پس از ارتکاب جرم خود را مورد سرزنش و ملامت قرار میدهند و حتی شخصاً خود را تنبیه میکنند و بعضی از آنها را مبالغه پیموده، حتی ممکن است دست به خودکشی بزنند.
گاهی در برابر احساس گناه خود را شدیداً مستحق کیفر میبینند و برای رهایی از اضطراب و احساس سبکباری خود را متهم میکنند و به گناهی که مرتکب نشدهاند اقرار میکنند تا به وسیلهی مجریان عدالت محتمل کیفر گردند و از عذاب وجدان رهایی یابند و اگر از این راه به مقصود خود نرسیدند ناگزیر مرتکب بزهی میگردند که مستوجب کیفر شدید باشد. با این توضیح باید میکنند و در این راه هم بر علیه جامعه می ستیزند و هم دستگاه قضایی را به آلتی برای کامیابی و ارضای تمایلات بیمارگونه خود تبدیل میکنند.^[۲۷۳]
سومین و آخرین شکل عمده از اختلالات روانی « اختلالات شخصیت» میباشد. وجود ۱۰ نوع اختلال شخصیت مورد توافق صاحبنظران میباشد. ولی از بین این ۱۰ نوع فقط «اختلال شخصیت ضد اجتماعی» یا « سایکوپاتی»^[۲۷۴] است که با بزهکاری ارتباط زیادی دارد و در واقع میتوان گفت که در بین اختلالات روانی تنها موردی که رابطه بسیار نزدیکی با بزهکاری دارد، همین اختلال شخصیت ضد اجتماعی میباشد:
این اصطلاح در مورد افرادی به کار برده میشود که در طول زندگیشان رفتار ضد اجتماعی به طور مزمن و مستمر وجود دارد و نسبت به دیگران با خشونت رفتار میکنند. به عبارت دیگر، اختلال شخصیت ضد اجتماعی ارتباط نزدیکی با مجرمان به عادت دارد، برای مثال نتیجه تحقیقات انجام شده نشانگر آن است که حدود ۸۰ درصد از مجرمانی که در زندانهای کانادا زندانی هستند، مبتلا به سایکوپاتی هستند. ویژگی اصلی این اختلال عبارتست از بیتوجهی و تخطی به حقوق دیگران و پیروی نکردن از هنجارهای اجتماعی که از حدود ۱۵ سالگی به عنوان روّیه اصلی فرد مشاهده میشود. از دیگر مشخصات این اختلال میتوان به مواردی همچون تقلب و فریبکاری، رفتارهای ناگهانی و غیرقابل پیشبینی، تحریکپذیری و پرخاشگری به صورت درگیری و ایراد ضرب و جرح، فقدان ندامت و شرمساری، ناتوانی در دنبال کردن یک طرح زندگی، ضعف در قضاوت و پندگرفتن از تجربه ها استفاده کرد.^[۲۷۵]
عوامل مختلفی در ایجاد شخصیت ضد اجتماعی میتوانند دخیل باشند، روانشناسان تجربیات خانوادگی را مهمترین عامل سایکوپاتی میدانند، کمبود محبت در دوران طفولیت، فقدان مادر در سه سالهی اول زندگی، جدایی از مادر، تعارض فکری والدین و وضع بد اقتصادی خانواده از جمله عواملی هستند که میتوانند منجر به شکلگیری شخصیت ضد اجتماعی شوند. در برخی موارد، عوامل ژنتیک نیز مؤثر میباشند، زیرا برخی رفتارهایی که در سایکوپاتها زیاد دیده میشود از قبیل اعتیاد به الکل و مواد مخدر و قمار بازی…..، به صورت ارثی قابل انتقال است. برخی از صاحبنظران اختلال در سیستم لمپتیک مغز را نیز که از صدمه به قسمتهای جلویی سر و گیجگاهی ناشی میشود، در تشکیل شخصیت ضد اجتماعی مؤثر میافتد.^[۲۷۶]
از جمله جرائم ارتکابی سایکوپاتها میتوان به جرائمی همچون کلاهبرداری، فحشاء، ولگردی، اعتیاد به مواد مخدر و هتک ناموس اشاره نمود. ضمن آنکه این اشخاص پس از انجام عمل مجرمانه به هیچ وجه اظهار ندامت نمیکنند. قتل والدین با انگیزههایی همچون به دست آوردن ارث یا تحصیل پول برای خرید مواد مخدر نیز از جمله جرائمی است که گاهاً در بین سایکوپاتها دیده میشود.^[۲۷۷]
ب: علل جامعه شناختی بزهکاری
در این قسمت به بررسی تأثیر محیط (در مفهوم عام آن) بر بزهکاری پرداخته خواهد شد. بنابراین میتوان « علل جامعه شناختی» را تحت عنوان « عوامل محیطی» نیز مطرح کرد. هر چند که عوامل فرد میتوانند تأثیر بسزایی در بزهکاری داشته باشند، ولی بایستی توجه داشت مادامی که این عوامل با شرایط محیطی مساعد (برای بزهکاری) توأم نگردند تا حدود زیادی تأثیر خود را از دست خواهند داد. عوامل محیطی در عین حال که خیلی از مواقع به عنوان یک عامل مستقل در ارتکاب جرم خودنمایی میکنند. در بسیاری از موارد وجود محیط مناسب (برای خود)تا حدود زیادی از بروز اثرات عامل فردی جلوگیری می نماید.
در طبقهبندی عوامل محیطی بین صاحبنظران اتفاق نظر وجود ندارد. برخیها همچون استفانی و لواسور قائل به وجود چهار محیط میباشند: محیط طبیعی، محیط اقتصادی، محیط خانوادگی و محیط اجتماعی. اما عدهای دیگر همچون پیناتل عوامل محیطی را به دو دستهی محیط طبیعی و محیط اجتماعی تقسیم میکنند و محیط اقتصادی و خانوادگی را زیرمجموعهی محیط اجتماعی تلقی میکنند.
گفتار چهارم: بررسی نموداری داده ها
جدول۲-۲۸ – درصد و فراوانی نوع جرم ارتکابی

نتایج مقایسه میانگین ها (جدول ۴-۲۲) نشان داد که از لحاظ دمای ژلاتینی شدن تیمار نعمت GT ،۷ را داشت که تیمارهای ۳۲۹، ۲۰۳، ۴۱۵، ۴۲۴ و ۴۱۶ با آن اختلاف معنی داری نداشتند در واقع دمای ژلاتینی شدن آنها پایین می باشد. تیمار های هاشمی و کادوس پایین ترین GT (به ترتیب ۲۰/۴ و ۵۰/۳) را داشتند. هر چه رتبه GT تیماری پایین تر باشد، دمای ژلاتینی شدن بالاتری داشته و زمان لازم برای پخت آن طولانی تر می شود و موجب سفت و سخت شدن دانه برنج پس از پخت می شود. لاین های مورد بررسی در این تحقیق GT زیر ۷ داشتند (به جزء لاین ۲۲۳ که GT 63/4 داشت). طبق مقایسات گروهی انجام شده (جدول ۴-۲۳ و نمودار ۴-۱) می توان نتیجه گرفت که همه لاین ها از نظر کیفیت بهتر از رقم نعمت و در مقایسه با هاشمی، کادوس و هیبرید در وضعیت پایین تری قرار دارند.

۴-۴-۲- قوام ژل
از لحاظ قوام ژل تمام لاین های امید بخش GC زیر ۴۰ داشتند و در گروه سخت ژل به همراه نعمت قرار گرفتند، که بیانگر این واقعیت می باشد که این لاین ها پس از پخت سفت و خشک می گردند.
۴-۴-۳- درصد آمیلوز
از نظر آمیلوز تیمار نعمت دارای بالاترین آمیلوز (۸۸/۲۶) می باشد و تیمار هاشمی دارای پایین ترین آمیلوز (۲۱) می باشد، که لاین بهار۱ و ۲۲۳ به ترتیب با آمیلوز ۱۰/۲۲ و ۲۸/۲۲ با آن در یک گروه قرار گرفتند. در واقع جزء آمیلوز متوسط محسوب می شوند برنج هایی که در این گروه قرار می گیرند پس از پخت نرم، متورم، کاملاً جدا از هم شده و مدتها پس از پخت نرم می مانند (محمدصالحی، ۱۳۶۸). لاین های کادوس، ۲۳۳ و ۴۱۶ نیز در یک گروه قرار گرفتند و جزء آمیلوز متوسط محسوب می گردند.
۴-۴-۴- طول و عرض دانه قبل از پخت
بلندترین طول دانه به لاین های ۱۳۶، ۲۰۳، ۳۲۹ ( ۵/۸ میلی متر) تعلق دارد که در جدول مقایسه میانگین در گروه a ، قرار گرفتند. و با لاین های ۴۱۶، ۱۰۸، ۴۱۵، ۲۰۹ و رقم کادوس اختلاف معنی داری نداشتند. و رقم بهار۱ دارای پایین ترین طول (۷ میلی متر) بود. طبق مقایسات گروهی (جدول ۴-۲۳ و نمودار ۴-۲) طول دانه قبل از پخت در لاین های امید بخش با رقم بومی و ارقام اصلاح شده اختلاف معنی داری داشت. بیشترین مقدار عرض دانه قبل از پخت متعلق به لاین ۳۲۹ (۰۳/۲ میلی متر) می باشد که با بهار ۱ (۲ میلی متر)، ۲۳۳ (۲ میلی متر)، ۴۱۶ (۹۷/۱ میلی متر) و ۲۲۳ (۹۵/۱ میلی متر) تفاوت معنی داری نداشت. و پایین ترین متعلق به کادوس می باشد. از نظر مصرف کنندگان ایرانی هر چه عرض دانه کمتر یا دانه باریک تر باشد بهتر است (حبیبی، ۱۳۸۶).
۴-۴-۵- طول و عرض دانه پس از پخت
بالاترین تیمارها از نظر طول دانه بعد از پخت نعمت (۲۰/۱۳ میلی متر) و طارم هاشمی (۱۰/۱۳ میلی متر) و پایین ترین هیبرید (۶۰/۱۰ میلی متر) می باشد. از نظر عرض دانه بعد از پخت بالاترین تیمار ۳۲۹
(۱۴/۳ میلی متر) و پایین ترین هیبرید (۷/۲ میلی متر) می باشد. هر چه افزایش عرض دانه در هنگام پخت کمتر باشد کیفیت پخت مطلوب تر می باشد.
۴-۴-۶- طویل شدن دانه
بیشترین افزایش طول پس از پخت یا ری آمدن متعلق به ارقام نعمت (۸۳/۱) و هاشمی (۸۰/۱) می باشد و لاین ۲۲۳ با میانگین ۵۹/۱ میلی متر با لاین ۲۳۳ و ارقام کادوس و بهار۱ تفاوت معنی داری نداشت و در یک گروه قرار گرفتند. و پایین ترین ری آمدن، مربوط به لاین ۱۳۶ می باشد. هر چه این صفت کمتر باشد از نظر ظاهر پخت مناسبتر می باشد. می توان نتیجه گرفت این صفت در ارقام محلی بیشتر از ارقام اصلاح شده می باشد (جدول ۴-۹ و نمودار۴-۳).
۴-۴-۷- عطر
در رابطه با صفت عطر، هاشمی در گروه a و بالاترین عطر، و ۱۳۶ در یایین ترین گروه (e) قرار گرفتند. لاین های ۲۲۳، ۳۲۹ و هیبرید بهار نیز بعد از طارم هاشمی در یک گروه قرار گرفتند.
جدول ۴-۲۱- میانگین مربعات صفات کیفی ژنوتیپ های مورد مطالعه